Μέσα το 1823 και ενώ η Ελληνική Επανάσταση βρίσκεται σε θετική φάση, εκδηλώνεται αδελφοκτόνος εμφύλιος πόλεμος, για τον οποίο θα αναφερθούμε σε άλλο σημείωμα. Αυτό, όπως ήταν φυσικό, αποδυνάμωσε την επανάσταση. Παράλληλα με αυτό, ο σουλτάνος Μαχμούτ Β΄, εν όψει των μεγάλων δυσκολιών να αντιμετωπίσει την εξέγερση των Ελλήνων σε στεριά και θάλασσα, αναζήτησε βοήθεια από τον...
υποτελή σ’ αυτόν ηγεμόνα της Αιγύπτου Μωχάμετ Άλι, στον οποίο υποσχέθηκε ότι, αν τον βοηθήσει με τον (ευρωπαϊκά οργανωμένο και εκπαιδευμένο) στρατό και στόλο του, θα του παραχωρήσει την Κρήτη και την Πελοπόννησο.Ο Μωχ. Άλι δέχθηκε ευχαρίστως την δελεαστική πρόταση του σουλτάνου και ανάθεσε στον (θετό ή εκτός γάμου) γιο του Ιμβραήμ, να τεθεί επικεφαλής της εκστρατείας κατά της Ελλάδας. Πράγματι ο Ιμπραήμ, νωρίς το 1824, οδηγώντας 17.000 στρατό και ισχυρό στόλο, έφτασε αιφνιδιαστικά στην Κρήτη, όπου με τις ισχυρές του δυνάμεις κατέστειλε την εκεί επανάσταση και, μέσα στον χειμώνα, Φεβρουάριο του 1825, ενώ οι ελληνικές δυνάμεις ασχολούνταν με τον εμφύλιο πόλεμό τους, πέρασε στη Ν. Πελοπόννησο και κατέλαβε τα κάστρα της Μεθώνης, της Κορώνης κλπ και εισέβαλε στο εσωτερικό καταστρέφοντας τα πάντα – ανθρώπους, ζώα, κτίσματα, καλλιέργειες-, ενώ οι εδώ κι εκεί ελληνικές δυνάμεις δε μπορούσαν να τον αντιμετωπίσουν. Παράλληλα ο στόλος του κατέστρεψε ολοσχερώς την Κάσο (30 Μαΐου 1824), ενώ απέτυχε να καταλάβει την Σάμο, ενώ ο τουρκικός στόλος κατέστρεψε τα Ψαρά (21-22 Ιουνίου 1824), όπως γράψαμε σε άλλο σημείωμα. Αυτοί οι δυο στόλοι, σε συνεργασία, ήταν μια πανίσχυρη ναυτική δύναμη, την οποία, επίσης, δε μπορούσε να αντιμετωπίσει ο ελληνικός στόλος.
Αυτή η κατάσταση που διαμορφώθηκε χειροτέρεψε στη συνέχεια. Ο Ιμπραήμ, δια πυρός και σιδήρου, πέρασε την Πελοπόννησο και την καταστροφική πορεία του, ούτε η θυσία του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι, (20 Μαΐου 1825), μπόρεσε να εμποδίσει. Έτσι πέρασε στη Ρούμελη και βρέθηκε δίπλα στον Κιουταχή, στην πολιορκία του Μεσολογγιού. Αφού δεν κατάφερε να πάρει το ηρωικό Μεσολόγγι σε μια βδομάδα μόνος του, όπως δήλωσε στον Κιουταχή, ενώθηκε μαζί του και, με απάνθρωπη πολιορκία κατάφεραν, δυο στρατιές, τον Απρίλη πια του 1826, να το καταλάβουν, μετά την ηρωική Έξοδο των πολιορκημένων.
Στη συνέχεια ο Ιμπραήμ γύρισε στη «δική» του Πελοπόννησο, όπου συνέχισε την ανελέητη καταστροφή. Ούτε η αποφυλάκιση (λόγω του εμφυλίου) του Θ. Κολοκοτρώνη και ο κλεφτοπόλεμός του μπόρεσαν να τον σταματήσουν, παρά τη μεγάλη φθορά που του προκαλούσε.
Αλλαγή στάσης των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων
Αυτή η κατάσταση πραγμάτων, ενώ μπήκαμε πια στο 1827, αφύπνισε τις Μεγ. Δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία, οι οποίες άρχισαν πλέον να βλέπουν πιο θετικά την ελληνική επανάσταση. Σωστότερα, άρχισαν να βλέπουν πιο αρνητικά την Τουρκία, κυρίως για το γεγονός ότι, με τη συμμαχία του σουλτάνου με τον Μωχάμετ της Αιγύπτου, δημιουργήθηκε μια μεγάλη δύναμη στην Αν. Μεσόγειο, κυρίως στη θάλασσα, όπου ο ενωμένος τουρκο-αιγυπτιακός στόλος ήταν πανίσχυρος. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτή την αλλαγή έπαιξε η παρουσία του Τζ. Κάνιγκ, φιλέλληνα πολιτικού, στο υπουργείο εξωτερικών της Αγγλίας, αλλά και ο θάνατος τού, κατά της ελληνικής επανάστασης, τσάρου της Ρωσίας Αλέξανδρου του Β΄ (Δεκ. 1825) και οι φιλελληνικές διαθέσεις του διαδόχου και αδελφού του τσάρου Νικολάου του Α΄.
Η για πρώτη φορά φιλική προς την Ελλάδα στάση των μεγάλων δυνάμεων και ο φόβος τους απέναντι στις τουρκοαιγυπτιακές δυνάμεις, που απειλούσαν πλέον την κυριαρχία των Ευρωπαίων στην Αν. Μεσόγειο, αλλά και οι συνεχιζόμενες καταστροφές του Ιμπραήμ, οδήγησαν τους Μεγάλους να πάρουν, τον Ιούλιο του 1827, στο Λονδίνο, να πάρουν απόφαση, με την οποία καλούσαν τον Ιμπραήμ να σταματήσει τις αγριότητες, να σταματήσουν οι εχθροπραξίες και ο σουλτάνος Μαχμούτ να δεχθεί τη δημιουργία αυτόνομου ελληνικού κράτους. Η απόφαση αυτή είναι γνωστή ως «Σύμβαση του Λονδίνου» - 6 Ιουλίου 1827.
Αυτή τη φορά οι Μεγάλοι ήταν αποφασισμένοι να επιβάλουν αυτή την απόφαση και αυτό που ήταν άμεσο και επείγον ήταν να σταματήσουν την καταστροφική δράση του Ιμπραήμ. Γι’ αυτό και οι τρεις πολεμικοί στόλοι Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας έσπευσαν προς την Αν. Μεσόγειο.
Ναυμαχία του Ναβαρίνου
Ο μεγάλος τουρκοαιγυπτιακός στόλος βρισκόταν αγκυροβολημένος στον κόλπο του Ναβαρίνου, στην περιοχή της Πύλου, στη Δ. Πελοπόννησο. Επικεφαλής ήταν ο ίδιος ο Ιμπραήμ. Ήταν πανίσχυρος με 89 πλοία, με 2.180 κανόνια συνολικά, και 41 μεταγωγικά, ενώ υποστηριζόταν και από τα κανόνια των κοντινών φρουρίων. Το Σύνολο των ευρωπαϊκών πλοίων ήταν 27 πολεμικά, με 1.258 κανόνια. Οι σύμμαχοι είχαν επικεφαλής: Οι Άγγλοι τον Ναύαρχο Κόδρικτον, ο οποίος, ως ανώτερος σε βαθμό, είχε τη γενική αρχηγία, ο Γάλλοι τον Δεριγνί και οι Ρώσοι τον (Χ)έιδεν. Οι διαθέσεις των δύο στόλων εκατέρωθεν ήταν εχθρικές. Ο Ιμπραήμ αισθανόταν πανίσχυρος και οι Ευρωπαίοι ήταν αποφασισμένοι να επιβάλουν τους όρους της συμφωνίας του Λονδίνου. Η οδηγία του Κάνιγκ –ο οποίος ήταν ήδη πρωθυπουργός της Βρετανίας- προς τον Κόδρικτον, ήταν: «Αν δεν εισακουστεί ο λόγος σας, μεταχειριστείτε τα πυροβόλα».
Με τέτοιες διαθέσεις, με συγκεντρωμένους σ’ έναν μικρό κόλπο τόσων αντίπαλων πολεμικών πλοίων, ήταν αδύνατον να μην εκραγεί σύγκρουση. Περισσότερο εριστικός ήταν ο Ιμπραήμ και οι ναύαρχοί του. Έστειλε μάλιστα μήνυμα στον Κόδρικτον, ότι δεν του είχε δώσει άδεια να μπουν στον κόλπο οι Ευρωπαίοι. Ο Κόδρικτον απάντησε ότι «δεν ήρθε να λάβει διαταγές, αλλά να δώσει». Στη συνέχεια, ο Κόδρικτον, με απεσταλμένο, κάλεσε τον Ισμπρήμ να σταματήσει τις καταστροφές και να αποχωρήσει από την Ελλάδα με τον στρατό και το στόλο του, μήνυμα στο οποίο ο Ιμπραήμ απάντησε με πυροβολισμούς στους αγγελιοφόρους και τους συνοδούς τους και μάλιστα ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος ξεκίνησε πρώτος τους κανονιοβολισμούς.
Μέσα σε ελάχιστο χρόνο τα χιλιάδες κανόνια των πολεμικών πλοίων άρχισαν να ρίχνουν αμέτρητες βολές, ενώ τα πλοία σχεδόν μπλέκονταν μεταξύ τους, λόγω της στενότητας του χώρου. Η ναυμαχία κράτησε λίγες ώρες και ήταν τόσο σφοδρή, ώστε ο κόλπος γρήγορα γέμισε κουφάρια πλοίων και πτώματα νεκρών.
Το αποτέλεσμα της ναυμαχίας ήταν συγκλονιστικό: Από τα 89 πολεμικά των τουρκοαιγυπτίων, τα 60 βυθίστηκαν και τα 15 κόλλησαν στα αβαθή του κόλπου και μόνο 14 έμειναν αξιόπλοα, ενώ οι νεκροί Τουρκοαιγύπτιοι ξεπέρασαν τους 6.000. Αντίθετα οι Ευρωπαίοι δεν έχασαν κανένα(!) πλοίο και μόνο λίγα έπαθαν μικρές ή μεγάλες ζημιές, ενώ οι νεκροί τους δεν ξεπέρασαν τους 200. Τέτοια συντριβή της μιας πλευράς, σε σύγκρουση αντιπάλων με τέτοιο συσχετισμό δυνάμεων, ίσως δεν έχει καταγράψει η παγκόσμια ιστορία ναυτικών πολέμων.
Συνέπειες – Δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου
ελληνικού κράτους
Μετά τα αποτελέσματα της ναυμαχίας του Ναβαρίνου, ο Ιμπραήμ, με τα λίγα πλοία που του έμειναν, έφυγε προς την Αλεξάνδρεια, αφήνοντας ωστόσο τον στρατό του στην Πελοπόννησο, ενώ ο σουλτάνος Μαχμούτ, απογοητευμένος και εξοργισμένος, κήρυξε ιερό πόλεμο, απειλώντας ότι θα εξαφανίσει από προσώπου γης όλους τους Έλληνες. Ωστόσο, στη συνέχεια, ένα χρόνο μετά τη ναυμαχία (Σεπτ. 1828), έφτασε στην Πελοπόννησο ισχυρό γαλλικό εκστρατευτικό σώμα υπό τον στρατηγό Μεζόν, το οποίο υποχρέωσε τους Αιγύπτιους να αποχωρήσουν (Οκτώβριος 1828), και, σχεδόν ταυτόχρονα, ένας σύντομος ρωσοτουρκικός πόλεμος, νικηφόρος για τον Τσάρο Νικόλαο, ανάγκασαν τον Μαχμούτ να δεχτεί την ανεξαρτησία της Ελλάδας (1829) και τη δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου ελληνικού κρατιδίου, με πληθυσμό 742.500 κατοίκους και με όρια τη γραμμή Αμβρακικού και Παγασητικού κόλπου και ορισμένα νησιά, - όχι πάντως την Κρήτη, παρά τον πολύχρονο αγώνα της (ακολούθησε μάλιστα μια δεκαετής αιγυπτιοκρατία στην Κρήτη (1830-1840).
Σε κάθε περίπτωση πάντως, όλες αυτές οι εξελίξεις που οδήγησαν τελικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό, είχαν ως αφετηρία την ιστορική Ναυμαχία του Ναβαρίνου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου