Συμπληρώνονται σήμερα, 1 Δεκεμβρίου 2025, 112 χρόνια από την ημέρα της επίσημης ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, που έγινε την 1η Δεκεμβρίου 1913. Ήταν η ημέρα που, στο φρούριο Φιρκά των Χανίων, ενώπιον του τότε βασιλιά Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου, δυο γέροντες αγωνιστές των αγώνων της Κρήτης για ελευθερία, ύψωσαν την ελληνική σημαία και η μητέρα Ελλάδα δέχθηκε στην αγκαλιά της τη μονάκριβη κόρη της, την Κρήτη!
Είχαν προηγηθεί αγώνες επί αγώνων και αίμα πολύ, και....
καταστροφές και δηώσεις, που σκέπασαν πολλές φορές το πολύπαθο νησί, ειδικά από τότε που, το 1828 που συστάθηκε το πρώτο ελληνικό ελεύθερο κρατίδιο, η Κρήτη δεν συμπεριλήφθηκε στους κόλπους του. Ακολούθησε μάλιστα η 10χρονη αιγυπτιοκρατία, και στη συνέχεια συνεχείς επαναστάσεις των Κρητών, με μόνιμο και ανυποχώρητο αίτημα την «Ένωση» της Κρήτης με την Ελλάδα, ώσπου, το 1896, ξέσπασε η τελευταία επανάσταση, η οποία αναμενόταν πως θα στηριχθεί από τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, ο οποίος όμως, παρ’ ελπίδα, απέβη καταστροφικός για τα ελληνικά όπλα.Και ενώ η αδύναμη Ελλάδα διαχειριζόταν τις συνέπειες του άτυχου αυτού πολέμου, οι λεγόμενες Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία), χωρίς τη θέληση των οποίων δε γινόταν τίποτα στην Ευρώπη, (είχαν παίξει ήδη σημαντικό ρόλο για τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού κρατιδίου: Ναυμαχία του Ναβαρίνου 1828), αποφάσισαν να δοθεί αυτονομία στην Κρήτη, παρά το διαχρονικό αίτημά της για ένωση, και παρά τη λυσσώδη προσπάθεια της Τουρκίας να κρατήσει με κάθε τρόπο το πολύτιμο νησί. Την αυτονομία δέχτηκαν τελικά οι Κρήτες, θεωρώντας την «αρραβώνα» για την ένωση, από τη στιγμή μάλιστα που, Αρμοστής των Δυνάμεων, επιλέχτηκε ο δευτερότοκος γιος του Έλληνα βασιλιά, Γεώργιος , τον οποίο οι Κρήτες υποδέχθηκαν με τραγούδια και πολυήμερους εορτασμούς.
Η αυτονομία κράτησε από το 1896 ως το 1913. Όμως, τις αρχικές χαρές διαδέχθηκε η απογοήτευση, κυρίως για το τρόπο διακυβέρνησης του Αρμοστή πρίγκιπα Γεωργίου, και εντάθηκαν από τη στιγμή που απέλυσε τον επί της Δικαιοσύνης Σύμβουλο (υπουργό) Ελ. Βενιζέλο (1901). Έτσι ακολούθησε το, όπως αποκαλέστηκε, Κίνημα του Θερίσου, ένοπλη επανάσταση (Φεβρουάριος 1905) και ο Γεώργιος υποχρεώθηκε να παραιτηθεί και να αναχωρήσει, από τη στιγμή μάλιστα που δεν τον υπάκουσε ο «στρατός» του να κινηθεί κατά των επαναστατών. Τη θέση του πήρε ο Αλ. Ζαϊμης (1906).
Τα επόμενα χρόνια έγιναν κοσμογονικές αλλαγές στην Ελλάδα –επανάσταση 1909, κλήση Βενιζέλου στην Αθήνα, πρωθυπουργία του, Βαλκανικοί πόλεμοι κλπ. Στο διάστημα αυτό – πριν από την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων- η κρητική Βουλή έστελνε τους βουλευτές της στην Αθήνα, τους οποίους όμως ο Βενιζέλος δεν δεχόταν στην Ελληνική Βουλή, για να μην προκύψει άκαιρος ελληνοτουρκικός πόλεμος. Όμως, μετά τη λήξη των Β. πολέμων (Ιούλιος 1913) στις συνθήκες που ακολούθησαν περιελήφθη επιτέλους και η επίσημη ένωση της Κρήτης με τη μητέρα Ελλάδα , πράγμα που έγινε τελικά την 1η Δεκέμβρη 1913, ενώπιον του βασιλιά Κωνσταντίνου (ο πατέρας του Γεώργιος είχε δολοφονηθεί στη Θεσσαλονίκη το Μάρτιο του 1913) και του Βενιζέλου. Μάλιστα, επειδή δε συμφωνούσαν ποιος από τους δυο θα ανέβαζε τη σημαία, αποφάσισαν να βάλουν δυο γέροντες, παλιούς αγωνιστές, να υψώσουν τη σημαία, και οι ίδιοι παρίσταντο για την επισημότητα του ιστορικού γεγονότος.
Έτσι λοιπόν, την 1η Δεκεμβρίου 1913, 110 χρόνια από σήμερα, η πολύπαθη και ηρωική Κρήτη, μετά από 244 χρόνια βαριάς τουρκικής κατοχής (από το 1669) ενώθηκε με τη μάνα της, ως ένα από τα πολύτιμα μέλη του κορμού της!
Τ ρ α γ ο ύ δ ι τ ο υ Π ρ ί γ κ ι ψ Γ ε ώ ρ γ ι ο ν
Κάθε πρωί με το δροσό, π’ ανοίγουνε τα άνθη,
αφουκραστείτε να σας πω των Κρητικώ τα πάθη.
Τρακόσοι χρόνοι σήμερο στην Κρήτη πολεμούνε,
να λύσουνε το ζήτημα για να λευτερωθούνε.
Να σπάσουνε τη γούμενα, που ΄ναι μαστιγωμένοι,
να ξημερώσει ένα πρωί να ‘ναι λευτερωμένοι.
Μια λάψη ήριξ’ ο Θεός, απ’ τ’ ουρανού το ύψος
και δεν αφήνει να χαθεί το Κρητικό το δίκιο.
Αίμα και κρέτα δώσανε για να λευτερωθούνε
και τση Ελλάδας το παιδί σήμερο να το δούνε.
Όταν παραχωρήθηκε η σκλαβωμένη Κρήτη.
στο Κάστρο βάλανε φωθιά και δεν αφήκα σπίτι.
Κι αμέσως τα βασίλεια συμβούλιο εκάμα,
γιατί πολλά τως άγγιξε τούτο το μέγα πράμα.
Να φέρου ν-το Γεώργιο για να μας λευτερώσει,
΄που του τυράννου το σπαθί να μας ελευτερώσει.
Του Δεκεμβρίου τις εφτά* επάτησε στην Κρήτη,
Σε δέκα τέσσερα λεφτά στην Πόλη εγροικήθη.
(Ο γεις τ’ αλλού το λέγανε και μπήκε στο παλάτι).
Κι ως τ’ άκουσ΄η βασίλισσα τρομάρα τηνε κράτει.
Ξύπνα, σουλτάνε μου γλυκύ, ξύπνα και μη κοιμάσαι,
την Κρήτη σου την πήρανε, κοντό δεν τη λυπάσαι.
Λυπούμαι τη, βασίλισσα, μα τι μπορώ να κάμω,
απού ΄χω τέσσερα θεργιά στην κεφαλή μ’ απάνω.
Σαν το πολυκατάλαβε, το κρητικό χουνέρι,
τρεις ώρες εσολάτσερνε, ώστε να συνεφέρει.
Αλλάχ, Αλλάχ και Μπιραλλάχ, ιντά ΄ναι αυτό το πράμα,
για δες τσι τουρκοκρητικούς κακό που μου το κάμα.
Για δες δουλειές και πολεμού, σήμερο δέκα χρόνους,
ανάλεμά τσι τσι Ρωμιούς, α δε τσι σφάξω όλους.
Ας φήσομε το βασιλιά, να πούμε για την Κρήτη,
ως ήφταξ΄ο Γεώργιος μια μπαταριά ερρίχτη.
Την ώρα που κατέβηκε ΄του παποριού τη σκάλα,
τότε τον είδε ο λαός, πολλή χαρά του κάμα.
Σαράντα ναύτες στα κουπιά και πέντε στο τιμόνι,
στη μέση ντως εκάθετο ωσάν το χελιδόνι.
Την ώρα που κατέβηκε και βγήκ΄από τη βάρκα,
δεξό ποδάρι βάνει ομπρός και πάτησε στην άκρα.
Μα όντον επατήσανε τα πόδια του στο χώμα,
σκύβει και πιάνει ένα κλαδί (χώμα εννοεί) και το φιλεί στο στόμα.
Τότες του δίνουν τα κλειδιά τση Κρήτης και κρατεί τα,
στο στόμα του τα σίμωσε, γλυκά γλυκά φιλεί τα.
Και γύρισε ανετολικά και κάνει το σταυρό του,
γιατί γερά του βοήθησε πολύ το ριζικό του.
Και τότε συνοδεύυσανε όλοι οι καπετανέοι,
κι όλοι οι γιαξιωματικοί και όλοι οι προξένοι.
Απίτις τονε πήγανε κι ήκατσε στο παλάτι,
όλοι ζητωκραυγάζανε, κι ώρα πολλή εκράτει.
Ξυπνήστε όλοι οι γιαρχηγοί κι όλοι οι αγωνισμένοι,
να δού την Κρήτη σήμερο που ΄ναι λευτερωμένη.
Ξύπνησε, γέρο Κόρακα και σύ γέρο Κριγιάρη,
να δεις τσ’ Ελλάδας το παιδί, τσ’ Ελλάδας το καμάρι.
Και συ Τρυφίτσο ξύπνησε και συ γέρο Τσακίρη,
να δεις τση Κρήτης το παιδί, τση Κρήτης νοικοκύρη.
Να δεις τσ’ Αθήνας το παιδί, τσ’ Αθήνας το ξαθέρι,
σε χίλια βασιλόπουλα δεν έχει άλλο ταίρι.
Απού μας τονε φέρανε να μασε λευτερώσει,
τα δάκρυα τω Χρισθιανώ σήμερο να πληρώσει.
Πρέπει ντως των Οθωμανώ να ΄χουνε πάντα πίκρα,
γιατί ΄χανε χρυσά φτερά και ΄δα τοσε κοπήκα.
(* η ημεερομ. 7 Δεκεμβρίου 1898 ελέγχεται, αλλού 9 Δεκεμβρίου)
(Δημοτικό τραγούδι της Κρήτης που περιγράφει την άφιξη του πρίγκιπα Γεωργίου ως Ύπατου Αρμοστή των μεγάλων Δυνάμεων, που είχαν αποφασίσει την Αυτονομία της Κρήτης, Το τραγούδι αυτό περιλαμβάνεται, μαζί με πολλά άλλα, στο βιβλίο μου «Κρητικά Τραγούδια …», σελ. 129-131, μαζί με πολλά σχόλια. Το βιβλίο υπάρχει και διατίθεται δωρεάν, με επιβάρυνση τη χρέωση της ταχυμεταφοράς, Τηλ. 6972315632 – gzografakis@yahoo.gr)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου