Ο Βάλτος

Γράφει ο Γιώργος Ζωγραφάκης

(Ένα σημαντικό κεφάλαιο του ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ήταν ο σκληρός αώνας στον Βάλτο των Γιαννιτσών. Παραθέτω παρακάτω το σχετικό κεφάλαιο από το βιβλίο μου ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ, όπως περιλαμβάνεται στις σελ. 113-115)

Η λίμνη των Γενιτσών (Γιαννιτσών), περισσότερο γνωστή ως «Βάλτος», ήταν...

μια τριγωνική περιοχή, ένας τεράστιος βάλτος, που σχηματιζόταν από τα νερά των ποταμών Λουδία, Νάουσας και Βοδενών. Τα νερά της λίμνης ήταν στα περισσότερα σημεία αβαθή και γεμάτα αγριοκαλαμιώνες, που έκρυβαν τη θέα και πρόσφεραν ιδανικούς κρυψώνες. Σε κατάλληλα σημεία, οι Βούλγαροι, από πολύ νωρίς (1904 και πριν), είχαν κατασκευάσει «καλύβες», όπως ονομάστηκαν –βέβαια κατέλαβαν και έτοιμες ψαράδικες καλύβες που υπήρχαν ήδη. Οι καλύβες είχαν πάτωμα από πασσάλους, ξύλα, καλάμια και χώμα και καλαμένια χαμηλή στέγη, ένα σύνολο σχεδόν αόρατο, ακόμη και από κοντινή απόσταση. Η πρόσβαση στις καλύβες ήταν δύσκολη και απόλυτα ελεγχόμενη και, στις περισσότερες περιπτώσεις η πρόσβαση σ’ αυτές μπορούσε να γίνει μόνο με «πλάβες», ειδικές βάρκες χωρίς καρίνα. Η περιοχή του Βάλτου είχε υπό τον έλεγχό της τους δρόμους από Θεσσαλονίκη προς Γιαννιτσά, Βέροια, Έδεσσα (Βοδενά).

  Οι Βούλγαροι κατέλαβαν τα καίρια σημεία του Βάλτου από πολύ νωρίς. Είχαν κατασκευάσει πολλές καλύβες και η είσοδος ελληνικών τμημάτων, όταν από το 1905 έβαλαν ως στρατηγικό στόχο να εκτοπίσουν τους Βουλγάρους, ήταν πολύ δύσκολη. Ωστόσο, με τον Π¨Ιωάννου και  περισσότερο με τον  Δεμέστιχα (καπ. Νικηφόρο) και στη συνέχεια τον Παπατζανετέα (καπ. Παναγιώτη), άρχισε σκληρός αγώνας για τον εκτοπισμό των Βουλγάρων. Η προσπάθεια ήταν δύσκολη και γι’ αυτό το γεν. προξενείο της Θεσσαλονίκης επέλεξε και έστειλε στην περιοχή τον (Σαράντη –Σαραντέλλο) Τέλλο Αγαπηνό (καπ. Άγρα), ο οποίος έφτασε στην περιοχή τον Οκτώβριο του 1906, με 20 ευζώνους. Ο Αγαπηνός συνεργάστηκε με τους εκεί οπλαρχηγούς και εντάθηκε έτσι ο ιδιόμορφος αυτός ελληνοβουλγαρικός πόλεμος, τον οποίο επιδείνωναν οι συχνοί εξαντλητικοί πυρετοί που προκαλούσε ο βάλτος. Χτίστηκαν νέες καλύβες, ο αγώνας εντάθηκε και έγιναν πολλές συμπλοκές  με τους Βουλγάρους. Σε κάποια φάση ο καπ. Άγρας ανταποκρίθηκε σε ψευδή μηνύματα του Βούλγαρου Ζλάταν και άλλων κομιτατζήδων, ότι θέλουν να προσχωρήσουν στο στρατόπεδο των Ελλήνων –πράγμα που είχε συμβεί και με άλλους πρώην κομιτατζήδες – και δέχθηκε να συναντήσει, σχεδόν άοπλος και χωρίς ένοπλη συνοδεία τον Ζλάταν, ο οποίος όμως, με κρυμμένους επιμελώς ενόλπους, συνέλαβε τον Άγρα και τον συνοδό του Αντώνη Μίγγα, τους οποίους, ξυπόλιτους και κακοποιημένους, περιέφεραν σε βουλγαροχώρια και τελικά τον κρέμασαν, μαζί με τον Μίγγα, σε μια καρυδιά, στις 7 Ιουνίου 1907. Ωστόσο, αυτή η ανανδρία, αντί να πτοήσει τους Έλληνες τους εξαγρίωσε και σύντομα πήραν εκδίκηση διαλύοντας το σώμα του Ζλάταν και σκοτώνοντας τον ίδιο.

  Έτσι, το 1906 και το 1907 οι Έλληνες, δεν απέβαλαν μεν ολοσχερώς τους Βουλγάρους από το Βάλτο, όμως τους περιόρισαν σε συνεχή άμυνα, απαλλάσσοντας έτσι τον ελληνικό πληθυσμό από τις συνεχείς καταπιέσεις και τους εφιάλτες.