Πρόλογος. Ίσως πολλοί φίλοι και συμπολίτες να πουν ότι το παρακάτω άρθρο μου, που δημοσίευσε χθες η εφημερίδα «ΧΑΛΚΙΔΙΚΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ», είναι μεγάλο σε μέγεθος και δύσκολα το διαβάζει κανείς. Όλοι άλλωστε γνωρίζουμε ότι τα τελευταία χρόνια τα κάθε λογής δημοσιεύματα -ιδιαίτερα τα προεκλογικά- κυριαρχούνται από συνθηματολογία, συχνά κι από λόγια χωρίς... περιεχόμενο και νόημα. Όσα παρουσιάζονται …εν συντομία στην τηλεόραση, μεταφέρονται με ανάλογο τρόπο ως ειδήσεις των περισσότερων εντύπων, αλλά και άλλων ΜΜΕ, ακόμη και ως κείμενα ιστοριογραφίας ή οτιδήποτε άλλο.
Δεν είναι λίγες οι φορές που άρθρα μου, πριν δημοσιευτούν σε εφημερίδες, περιοδικά ή έγκυρους ιστότοπους, υπέστησαν -από μένα- τον περιορισμό τους στις 600 λέξεις. Άλλες φορές ωστόσο αυτό ήταν πραγματοποιήσιμο, το επιχείρησα και στέφθηκε από επιτυχία. Δεν ήταν όμως και λίγες οι φορές που αυτός ο περιορισμός του κειμένου ήταν αδύνατος, καθώς οδηγούσε σε αποδυνάμωση ή και σε αλλοίωση της πληροφόρησης και της ουσίας του άρθρου… Αυτή την αντιμετώπιση ως νοοτροπία, αλλά και ως πρακτική, την αποδίδω εν πολλοίς στη συνεχή επισήμανση των τηλεπαρουσιαστών «περί του περιορισμένου τηλεοπτικού χρόνου», ο οποίος μπορεί να διατεθεί, ακόμη και σε κάποιον που καλείται να καταθέσει τις γνώσεις του για ένα σημαντικό και εξειδικευμένο θέμα…
Αυτή όμως η θεώρηση της πληροφόρησης προκαλεί κατά την άποψή μου έξη στους θεατές και κατ΄ ακολουθία στους αναγνώστες των κειμένων, κι έτσι πολλά από τα υπό δημοσίευση καταντούν επιγραμματικά… Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα πολλές ειδήσεις να γίνονται απόλυτα προπαγανδιστικές, αλλά και ανούσιες. Τρανό παράδειγμα η υπέρμετρη προβολή γεγονότων, που προσιδιάζουν με …«φαινόμενα», όπως του Μπέου για παράδειγμα ή άλλων, τα οποία ξεφεύγουν από τον χαρακτήρα της σωστής ειδησιογραφίας και της ουσίας της πολιτικής κριτικής...
Σε ό, τι με αφορά, εκείνο που μπορώ να σας πω, είναι ότι το συγκεκριμένο άρθρο θα σας ενημερώσει, ενδεχομένως, για μια άγνωστη εκλογική διαδικασία του παρελθόντος. Πολύ περισσότερο όμως θα επαναφέρει ζητήματα που μέχρι τις μέρες μας μπορούν να θεωρηθούν …«επίκαιρα», παρότι πέρασαν από τότε 9 ολόκληρες δεκαετίες! Πολλά μάλιστα από τα προβλήματα που από τότε επισημαίνονταν, παραμένουν άλυτα μέχρι σήμερα, ενώ οι υποσχέσεις δίνονταν αφειδώς σε όλο αυτό το μακρύ χρονικό διάστημα που διανύθηκε από το 1934…
(υ.γ. Η εφημερίδα «ΧΑΛΚΙΔΙΚΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ», που εκδίδει ο «Παγχαλκιδικιώτικος Σύλλογος Αθηνών “Ο Αριστοτέλης ”» διατίθεται δωρεάν στο ισόγειο του δημαρχείου Πολυγύρου και αλλού).
Γιάννης
Το άρθρο στην εφημερίδα:
ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ 1934: ΟΙ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΠΡΙΝ 90 ΧΡΟΝΙΑ
Άλυτα και σήμερα ζητήματα κι αδικαιολόγητες ελλείψεις!
Οι αυτοδιοικητικές εκλογές διεξάχθηκαν σε όλη την Επικράτεια στις 11 Φεβρουαρίου 1934. Ήταν οι τελευταίες του Μεσοπολέμου, καθώς ακολούθησε μια περίοδος διορισμένων δημάρχων, λόγω της δικτατορίας του Μεταξά, του Ελληνοϊταλικού πολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου. Σηματοδοτήθηκαν από την χορήγηση του δικαιώματος στις γυναίκες να ψηφίζουν, παρότι αυτό είχε περιοριστεί μόνο σ’ εκείνες που είχαν συμπληρώσει το 30ο έτος της ηλικίας τους και είχαν αποφοιτήσει τουλάχιστον από το δημοτικό σχολείο… Τον δημαρχιακό θώκο στον Πολύγυρο διεκδίκησαν οι Γεώργιος Μαγδάλης, Γιαννάκης Κότσιανος και Ιωάννης (Γιαννίκος) Αθ. Παλαμήδης.
Ο πρώτος είχε διατελέσει δήμαρχος στην προηγούμενη δεκαετία και από την περίοδο ακόμη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου ήταν φανατικός «βενιζελικός». Όπως μάλιστα λέγονταν, την τελευταία εκλογή του το 1929 την όφειλε στη φιλική του σχέση με τον Κρητικό ηγέτη, που παρέμενε δημοφιλής στο πρώτο τουλάχιστον διάστημα της τελευταίας κυβερνητικής του θητείας (1928-1932).
Ο δεύτερος, ο Γιαννάκης Κότσιανος, γιατρός, ήταν για ένα διάστημα πρόεδρος του «Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης». Πέρα όμως από τα όποια προσόντα του, είχε το «χρίσμα» του «Λαϊκού κόμματος» και τη στήριξη του ίδιου του πρωθυπουργού Παναγή Τσαλδάρη.
Τρίτη υποψηφιότητα ήταν του Γιαννίκου Αθ. Παλαμήδη, δικηγόρου και γνωστού ως «Επάρχου», λόγω της θητείας του στο αυτοδιοικητικό αυτό αξίωμα. Θα παραθέσω σε πιστή αντιγραφή αποσπάσματα απ’ όσα είχε γράψει στην προγραμματική του διακήρυξη, θεωρώντας ότι πολλές από τις τότε αναγκαιότητες παραμένουν μέχρι τις μέρες μας επίκαιρες: «Κατέρχομαι εις τον αγώνα τούτον τον ευγενή, άνευ δημοτικών συμβούλων, καθόσον ούτε χρήματα έχω ίνα πληρώσω τα παράβολά των, όπως συνηθίζεται, και διότι εις αμφοτέρας τας παρατάξεις των υποψηφίων κ.κ. Μαγδάλη και Κοτσιάνου υπάρχουν υποψήφιοι Δημοτικοί Σύμβουλοι έντιμοι και φιλοπρόοδοι συμπολίται εκ των οποίων δύνασθε να εκλέξητε τους καλλιτέρους».
Στη συνέχεια απευθύνονταν στους νέους, λέγοντας τους ότι «η ψήφος σας είναι ιερά, δεν έχει σκοπόν να εξοφλή υποχρεώσεις ούτε να ευχαριστή εκείνους εκ των υποψηφίων που έτυχε να σας κάμουν κάποτε καλό. Το καλό πρέπει να το κάμουν όλοι χωρίς να προσμένουν κανέν συμφέρον. (…) Η ψήφος σας δίδεται εις εκείνον που πιστεύετε από μέσα σας πως είναι ο καλλίτερος».
Και πριν προχωρήσει στην εξαγγελία συγκεκριμένων έργων, δήλωνε στη διακήρυξή του ότι «εάν με τιμήσητε διά της ψήφου σας και με εκλέξητε Δήμαρχον, θα πολιτευτώ ως τοιούτος αχρωμάτιστος και υπεράνω κομματικών συμφερόντων». Την αναφορά του αυτή προς το εκλογικό σώμα την διατύπωνε χωρίς περιστροφές και δεν χωρούσε οποιοσδήποτε συσχετισμός με την μετέπειτα ένταξή του στην Π.Α.Ο. (Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση). Αυτή πραγματοποιήθηκε αρκετά χρόνια μετά, όπως φαίνεται σε υπόμνημά του, που ο ίδιος έγραψε στις 17-7-1949: «Εμυήθην εις την οργάνωσιν το 1942 παρά του ταγματάρχου πεζικού Ιωάννου Παπαθανασίου (σημ. Κατάγονταν από τον Βάβδο, κοινότητα του Δήμου Πολυγύρου) ορισθείς κατά την επακολουθήσασαν κατανομήν των ρόλων ως μέλος του Διοικητικού συμβουλίου της οργανώσεως ταύτης εν τω Νομώ Χαλκιδικής».
Συνεχίζοντας την προεκλογική του εξαγγελία έγραφε ότι «θα επιφέρει εις τον Δήμον πάσαν δυνατήν οικονομίαν και θα εξεύρει νέους πόρους άνευ επιβαρύνσεως των Δημοτών». Προχωρούσε μετά στην αναφορά των έργων, που θα πραγματοποιούσε αν εκλεγόταν. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ήταν η οδική σύνδεση -με ορθές προδιαγραφές σχεδιασμού- των δύο μεγαλύτερων πολεοδομικών ενοτήτων του Δήμου, του Πολυγύρου και της Ορμύλιας. Όπως επεσήμαινε μετά «την αποπεράτωσιν της οδού Πολυγύρου - Γερακινής», θα ακολουθούσε η προαναφερόμενη «εις τρόπον ώστε ο Πολύγυρος να μην είναι τέρμα της οδού Θεσσαλονίκης, αλλά κέντρον συγκοινωνίας, ίνα διέρχωνται εκ Πολυγύρου όλοι οι προερχόμενοι εκ Σιθωνίας και των άλλων χωρίων που είναι ανατολικώς του Πολυγύρου»…
Ενδιαφέρον ωστόσο παρουσίαζαν και τα άλλα έργα που ομαδοποιημένα επεσήμαινε στο προεκλογικό του πρόγραμμα: «1) Συγκοινωνίας (επισκευήν και κατασκευήν οδών εντός της πόλεως και διάνοιξιν νέων τοιούτων, κατασκευήν οδών αμαξιτών προς τας ελαιοκομικάς ζώνας) 2) Υγείας (υπονόμους, Δημοτικά λουτρά, αποξήρανσιν μικροελών) 3) Καλλωπισμού (συντήρησις πάρκων, δημιουργίαν νέων τοιούτων, δενδροφύτευσιν και ευπρεπισμόν πλατειών, κατασκευήν Δημοτικού Μεγάρου) 4) υδρεύσεως (επισκευήν των υπαρχόντων υδραγωγείων, συγκέντρωσιν περισσοτέρου ύδατος και επέκτασιν του υδραγωγείου εις όλας τας συνοικίας ιδίως Κουγιωνάδικα, Ανήλια και Γύφτικα)».
Η εξαγγελία των έργων έκλεινε με τα αναγκαία -μέχρι και σήμερα- στους οικισμούς τους ενταγμένους από παλαιότερα στον Πολύγυρο: «Θα εκτελέσω διάφορα έργα απαραίτητα υδρεύσεως και υγείας, εις τους γεωργικούς Συνοικισμούς Καλυβών και Γερακινής και γενικώς θα ενδιαφερθώ δια την πρόοδόν των ως γνωρίζων καλλίτερον παντός άλλου τας ανάγκας και τα συμφέροντά των, θα φροντίσω δια την δημιουργίαν τουριστικής κινήσεως εις τας οποίας τα μέγιστα θέλει ωφεληθεί η επαγγελματική τάξις».
Την παραπάνω προγραμματική διακήρυξη υπέγραφε ο υποψήφιος Δήμαρχος Πολυγύρου Παλαμήδης στις 25 Ιανουαρίου 1934, πριν δηλαδή ενενήντα χρόνια… Παράλληλα ενημέρωνε τους συνδημότες, αναγγέλλοντας ότι «εις άλλην μου ανακοίνωσιν θα καταστήσω εις υμάς γνωστόν τους λόγους διά τους οποίους δεν πρέπει να ψηφίσητε τους υποψηφίους Δημάρχους κ.κ. Κότσιανον και Μαγδάλην».
Πράγματι ακολούθησε κι άλλη ανακοίνωσή του με τον τίτλο «Γιατί δεν πρέπει να ψηφίσητε τους υποψηφίους Δημάρχους κ.κ. Μαγδάλην και Κότσιανον». Παραθέτω από αυτή τα πλέον χαρακτηριστικά αποσπάσματά της: «Για τον παλιό Δήμαρχο δεν θα ασχοληθώ πολύ, διότι όλοι οι Δημόται ξέρουν τι έφιαξε σε διάστημα 10 ετών που είναι Δήμαρχος. Χαρακτηριστικό της Δημαρχίας του Μαγδάλη είναι ότι σπατάλησε ίσα με 7 εκατομμύρια δραχμές και ίσα με 20 χιλιάδες ημερομίσθια προσωπικής εργασίας χωρίς να γίνη καμμιά δουλειά στον τόπο της. Ούτε τα νερά έγιναν όπως έπρεπε να γίνουν, αλλά πρόχειρα και επιπόλαια, ούτε κανένας δρόμος έξω από τον Πολύγυρο σ’ άλλο χωριό ή προς τα κτήματα γίνηκε παρά μόνο αρχή του δρόμου της Γερακινής. Διατηρούσε αργόμισθους διαφόρους φίλους του και με την τακτική της αδιαφορίας του απομόνωσε απ’ τη Χαλκιδική τον Πολύγυρο».
Μετά τις βολές του Παλαμήδη κατά του Μαγδάλη, εκτόξευσε ακόμη βαρύτερες κατηγορίες εναντίον του άλλου συνυποψηφίου του, ο οποίος αναδείχτηκε τελικώς δήμαρχος: «Τον υποψήφιο Κότσιανο δεν πρέπει να ψηφίσητε 1ον) Διότι καμμιά φορά δεν έδειξε ενδιαφέρον για τα κοινά ζητήματα παρά μόνον όταν είχε συμφέρον. 2ον) Διότι δεν θέλει να γίνη Δήμαρχος για να εργασθή αποκλειστικά για τα ζητήματα του Δήμου, διότι αν θελήση να εργασθή όπως πρέπει δεν μπορεί να κάμη και τον γιατρό, γιατί ή παππάς θα είναι ή ζευγάς και δεν πιστεύω να είσαστε τόσο αφελείς για να πιστέψητε ότι θα αφήση τις 7 χιλ. που βγάζει απ’ τη Γιατροσύνη του για να πάρη τις 3 που θα του δώση το Δημαρχιλίκι. 3ον) Διότι εκ φύσεως δεν είναι ο άνθρωπος που θαρθή κοντά σας για να νοιώση τα ζητήματά σας και να ενδιαφερθή γιαυτά εκτός αν με την ίδια ευκολία που έμαθε τώρα τελευταίως να κάνη τόκες (σημ. Εδώ με την έννοια της χειραψίας με … πολιτική σοπιμότητα), με την ίδια θα μάθη και να ενδιαφέρετε πραγματικά για σας. 4ον) Διότι εκτός από την επιστήμη του δεν σκαμπάζει τίποτε απολύτως από τα ζητήματα που ενδιαφέρουν τον τόπο. 5ον) Διότι θέλει να γίνη δήμαρχος από φιλοδοξία για να λέη πως αυτός διευθύνει τον Πολύγυρο και για να έχη κομματικές ωφέλειες. 6ον) Διότι πίσω απ’ αυτόν κρύβονται μερικά συμφέροντα συμπεθεργιακά.
Διότι κι αυτός και το επιτελείον του το βάλανε πίκα (σημ. κινούμενοι από πείσμα) να κρεμάσουν τον Μαγδάλη και διότι το ίδιο κάνει και ο Μαγδάλης με τους δικούς του χωρίς να σκέπτονται τι θα γίνη παραπέρα και διότι ο Μαγδάλης άνοιξε τον λάκκο για να μπη μέσα ο Πολύγυρος, ο Κότσιανος θα τον παραχώση και η Εταιρεία θα ψάλλη τα νεκρώσιμα»…
Η σφοδρότητα ωστόσο των συγκρούσεων μεταξύ των αντίπαλων παρατάξεων αποτέλεσαν κοινό γνώρισμα σε ολόκληρη την Επικράτεια. Γινόταν όλο και περισσότερο φανερό το «πολιτικό ρεύμα» υποστήριξης των υποψηφίων που δήλωναν προσκείμενοι στους «Λαϊκούς». Ενδεικτικά ήταν και τα όσα έγραψε περί όλων αυτών ο υποψήφιος Ι. Παλαμήδης:
«Αυτοί λοιπόν είναι οι λόγοι που δεν πρέπει να ψηφίσητε τους ανωτέρω υποψηφίους. Αυτοί είναι οι λόγοι που δεν πρέπει να κολλήσητε σαν στρείδια στα γινάτια των και στα συμφέροντά των. Αυτοί είναι οι λόγοι που δεν πρέπει να παρασύρεσθε απ’ τα λεγόμενα ρεύματα. Τα ρεύματα παρασύρουν τα σκύβαλα (σημ. Εδώ με την έννοια των απορριμμάτων, των σκουπιδιών) δεν παρασύρουν τους φιλοτίμους ανθρώπους. Γιαυτούς δεν υπάρχουν ούτε ρεύματα ούτε ψευτοϋποχρεώσεις, ούτε ψευτοϋποσχέσεις, ούτε κεράσματα, ούτε χειραψίες, αλλά υπάρχει ο καλλίτερος. Διαλέξτε ανάμεσα σ’ όλους και ψηφίστε τον».
Τελικά δήμαρχος Πολυγύρου αναδείχτηκε ο Γιαννίκος Κότσιανος, καθώς στο ευνοϊκό για εκείνον κλίμα συνέβαλε και το αποτυχημένο πραξικόπημα του «βενιζελικού» Πλαστήρα, τον Μάρτιο του 1933. Είχε ξυπνήσει στους Χαλκιδικιώτες τις «μαύρες» μνήμες των δεινών που είχαν υποστεί κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο (περίοδος 1916-1917), όταν αποκορυφώθηκαν οι συγκρούσεις ανάμεσα στους «επίστρατους» του Μεταξά και στης «Αμύνης τα παιδιά» της Προσωρινής Κυβέρνησης Θεσσαλονίκης.
Ο οξυμένος ωστόσο πολιτικός διάλογος και οι συναφείς αντιπαλότητες προκάλεσαν, όπως ήταν αναμενόμενο, όχληση στην τοπική και κεντρική εξουσία και το σημαντικότερο στάθηκαν η αιτία να παρθούν ακραίες αποφάσεις, αλλά και να εκδηλωθούν αντιδημοκρατικές ενέργειες. Μια τέτοια αλαζονική συμπεριφορά, που όπως θα δούμε μετέπειτα προκύπτει μέσα από επίσημα έγγραφα, αποκαλύπτονταν με την αυθαίρετη παύση της θητείας δύο εκλεγμένων δημοτικών συμβούλων της μείζονος αντιπολίτευσης. Ο ένας απ’ αυτούς ήταν ο πατέρας μου Κύρκος Γιαννάκη Αικατερινάρης, που για πρώτη φορά είχε κατέβει ως υποψήφιος σε εκλογές. Ο άλλος ήταν ο Χρήστος Αγιομαμίτης, έμπορος του Πολυγύρου, η κατοικία του οποίου βρίσκονταν επί της οδού που οδηγεί από τις «Έξι βρύσες» προς την Γερακινή (σήμερα γνωστή ως Αγίου Αθανασίου).
Θα πρέπει μάλιστα να προσθέσω ότι στην αρχική πρόθεση του πατέρα ήταν να κατέβει ως μεμονωμένος υποψήφιος σύμβουλος, όπως έκανε τότε ο στενός του φίλος Θανάσης Γεροχρήστος, γνωστός δικηγόρος της Χαλκιδικής και συντάκτης επί ΕΑΜοκρατίας του «Νέου Καταστατικού χάρτη του Αγίου Όρους». Τον έπεισε ωστόσο να ενταχθεί στο συνδυασμό του ο Γ. Μαγδάλης, καθώς πέραν των κοινών πολιτικών πεποιθήσεων ήταν γείτονας και οικογενειακός φίλος.
Αλλά θαρρείς και δεν έφθανε η έκνομη ενέργεια της παύσης των δύο συμβούλων, κι αντικαταστάθηκαν στο δημοτικό συμβούλιο με άλλους, που …προέρχονταν από τον συνδυασμό της πλειοψηφίας! Ωστόσο μετά από προσφυγή τους στο Υπουργείο Εσωτερικών δικαιώθηκαν και αποκαταστάθηκαν (βλ. σχετικά έγγραφα), καθώς είχαν εκλεγεί νομίμως και δεν είχαν προβεί σε καμιά καταδικαστέα ενέργεια... Μέχρι μάλιστα τη μέρα που κηρύχτηκε η δικτατορία του Μεταξά, η διοίκηση του Δήμου έστελνε στον πατέρα προσκλήσεις για να μετέχει στις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου.
Τα συμπεράσματα από την ιστορική αυτή αναδρομή ίσως μας φανούν χρήσιμα και μας οδηγήσουν σε σωστές επιλογές. Το έχει άλλωστε ανάγκη ο προικισμένος τόπος μας!
Γιάννης Κύρκου Αικατερινάρης, αρχιτέκτων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου