«Τον άρχοντα τριών δει μέμνησθαι: Πρώτον ότι ανθρώπων άρχει. Δεύτερον ότι κατά νόμους άρχει. Τρίτον ότι ουκ αεί άρχει»

powered by Agones.gr - livescore

Σάββατο 25 Μαρτίου 2023

Οι Πρωτεργάτες της Ελληνικής Επανάστασης - Ο Ρήγας Φεραίος

Γράφει ο Γιώργος Ι. Ζωγραφάκης

Για τη συνειδητοποίηση και προετοιμασία του υπόδουλου Ελληνισμού, εκτός της Φιλ. Εταιρείας, σπουδαίο ρόλο έπαιξαν και διάφορα σημαντικά πρόσωπα, από τα σπουδαιότερα των οποίων ήταν ασφαλώς ο Ρήγας Βελενστινλής ή όπως έμεινε πλέον γνωστός, ο Ρήγας Φεραίος. Ήταν πρόδρομος και πρωτεργάτης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και η όλη δράση του τον τοποθετεί υψηλά στα πρόσωπα που ώθησαν τον ελληνισμό προς τη μεγάλη εξέγερση του 1821.


                                                Η ζωή του...


Ο Φεραίος γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας, γι αυτό και ο ίδιος προτιμούσε το επώνυμο Βελεστινλής, ωστόσο επικράτησε, ιδιαίτερα μετά το πρόωρο θάνατό του, το επώνυμο Φεραίος, που του αποδόθηκε κυρίως από τους λογίους της εποχής του, επειδή το Βελεστίνο ονομαζόταν στην αρχαιότητα Φέραι.

  Μετά τις στοιχειώδεις σπουδές του στο Βελεστίνο (από ιερέα) και στη Ζαγορά του Πηλίου στη συνέχεια, συνέχισε σπουδές στα ονομαστά Αμπελάκια και, τελειώνοντας, γύρισε στο Πήλιο και έγινε δάσκαλος στο χωριό Κισσός. Όμως, στα 20 χρόνια του, επειδή τον έβρισε ένας Τούρκος πρόκριτος, γιατί ο Ρήγας δεν τον προσκύνησε καθώς αυτός περνούσε έφιππος, ο επαναστατικός Ρήγας τον σκότωσε, οπότε έφυγε μακριά και, μετά το Άγιον  Όρος, κατέληξε, το 1785, στην Κων/λη, όπου εντάχτηκε στον κύκλο των Φαναριωτών, ενώ συνέχισε εκεί τις σπουδές του. Τρία χρόνια αργότερα βρίσκεται στη Μολδοβλαχία όπου εργάζεται ως υπάλληλος, ενώ ταυτόχρονα αρχίζει να γράφει βιβλία, και αργότερα πηγαίνει στη Βιέννη, για να τυπώσει τα τρία πρώτα βιβλία του (δεν αναφέρουμε τους τίτλους). Όμως ως κορυφαίο έργο του, το οποίο γράφει και τυπώνει στη συνέχεια, θεωρείται το «Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μ. Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας», μέσα στο οποίο περιείχε α) Τον γνωστό «Θούριο», β) Μια επαναστατική προκήρυξη, γ) Τη διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως τα διατύπωναν οι Γάλλοι Διαφωτιστές και δ) Το Σύνταγμα.

  Το πολιτικό όραμα του Ρήγα ήταν η δημιουργία μιας πολυεθνικής βαλκανικής επικράτειας, που θα ήταν απαλλαγμένη από  τα χαρακτηριστικά της Οθωμανικής κυριαρχίας, και στην οποία οι Έλληνες θα είχαν κυρίαρχη θέση. Για την πραγματοποίηση αυτού του στόχου, προσπάθησε να εξεγείρει όλους τους υπόδουλους στους Οθωμανούς λαούς της Βαλκανικής εναντίον του κοινού τυράννου. Αυτό φαίνεται από όλο το έργο του, ιδιαίτερα από τη μεγάλη Χάρτα του, αλλά και τον Θούριο κλπ. Μάλιστα, σχεδίαζε να πετύχει συνάντηση με τον Ναπολέοντα –ο οποίος ήδη κυριαρχούσε στην Ευρώπη -, για να ζητήσει τη βοήθειά του, ουσιαστικά για να τον στρέψει εναντίον του δυνάστη της Βαλκανικής, της Τουρκίας, τον πρόλαβε όμως ο πρόωρος θάνατός του από τους Τούρκους.


                                        Ο θάνατός του

   

   Στις 8 Δεκεμβρίου 1797 συνελήφθη από τους Αυστριακούς στην Τεργέστη, σε ξενοδοχείο όπου είχε καταλύσει με τον Χρ. Περραιβό. Μετά τις εκεί ανακρίσεις τον έστειλαν στη Βιέννη, όπου, μαζί με συνεργάτες του που συνέλαβαν εν τω μεταξύ, οι Αυστριακοί τον παρέδωσαν, μαζί με 7 συνεργάτες του, στους Τούρκους του Βελιγραδίου. Οι Τούρκοι τους φυλάκισαν σε φρούριο –φυλακή δίπλα στον Δούναβη και, στις 12 Ιουνίου 1798, χωρίς δικαστήρια και χρονοβόρες ανακρίσεις, ύστερα από τα συνήθη βασανιστήρια, τους απαγχόνισαν όλους, και έριξαν τα πτώματα τους στον σκοτεινό Δούναβη. Έτσι ο Ρήγας, 45 μόλις χρονών και διαπρύσιος κήρυκας της ελευθερίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου, έφυγε από τη ζωή, έμεινε όμως το έργο του μέχρι σήμερα να διεγείρει και να συγκινεί τα πατριωτικά και ανθρωπιστικά μας αισθήματα. 


                                Η  Χάρτα  και  ο  Θούριός του

                                      Η   Χ ά ρ τ α


Τις ιδέες του για μια βαλκανική συμμαχία, στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω, αποτύπωσε ο Ρήγας στην περίφημη χάρτα του. Ήταν ένας τεράστιος χάρτης, 2,04Χ2,04, ο οποίος περιλάμβανε τη Βαλκανική, από την Κρήτη ως τον Δούναβη και από το Ιόνιο και Αδριατικό πέλαγος  ως την Ιωνία και μεγάλο μέρος της Μ. Ασίας. Ο όλος χάρτης τυπώθηκε σε 12 φύλλα, 70Χ50 το καθένα, τα οποία, κατάλληλα τοποθετημένα, σχημάτιζαν τον τελικό χάρτη, ο οποίος, εκτός από χάρτης περιλάμβανε πολλές παραστάσεις, ονόματα και χρονολογίες, όλα από την ελληνική αρχαιότητα ως τις ημέρες του Ρήγα. Η Χάρτα από μόνη της    εκφράζει τις απόψεις και τα οράματα του δημιουργού της. Τυπώθηκε και ξανατυπώθηκε πολλές φορές, από τότε μέχρι σήμερα.


                                  Ο   Θ ο ύ ρ ι ο ς


  Ο Θούριος, σημειώσαμε ότι περιλαμβανόταν στο μεγάλο έργο του «Νέα Πολιτική Διοίκησις…». Είναι ένα μακρύ ποίημα, γραμμένο με την ψυχή και το αίσθημα, απλό για να γίνεται εύκολα κατανοητό, και απομνημονευόταν εύκολα και πολύς κόσμος το ήξερε απέξω, τουλάχιστον επιλεκτικά ορισμένες στροφές του. Παράλληλα επιδεχόταν εύκολα μελοποίηση, ο ίδιος μάλιστα ο Ρήγας το τραγουδούσε και συνάρπαζε τους ακροατές του. Εκτός από τον ίδιο το τραγουδούσαν και πολλοί άλλοι, εντός και εκτός της σκλαβωμένης Ελλάδας. Χαρακτηρίστηκε «το ιερότερο άσμα της φυλής μας»:


                                          Θ ο ύ ρ ι ο ς (επιλογή)


  Ως πότε, παλικάρια, να ζώμεν στα στενά,

   μονάχοι, σαν λιοντάρια, στις ράχες στα βουνά;

   Σπηλιές να κατοικούμε, να βλέπουμε κλαδιά.

   να φεύγουμε απ’ τον κόσμο, για την πικρή σκλαβιά,

   να χάνωμεν αδέλφια, πατρίδα και γονείς,

   τους φίλους, τα παιδιά μας κι όλους τους συγγενείς.

   

   Κάλλιο είναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή,

   παρά σαράντα χρόνους σκλαβιά και φυλακή…


Τι σ’ ωφελεί να ζήσεις και είσαι στη σκλαβιά,

στοχάσου πως σε ψένουν, καθ΄ ώραν στη φωτιά.


Ανδρείοι καπετάνιοι, παπάδες, λαϊκοί,

σκοτώθηκαν κι αγάδες, απ’ άδικο σπαθί.  

 

Οι νόμοι νάν’ ο πρώτος και μόνος οδηγός

και της πατρίδος ένας να γίνει αρχηγός.


Ω, βασιλεύ του κόσμου, ορκίζομαι σε Σε,

στην γνώμην των τυράννων να μην ελθώ ποτέ.


Μαυροβουνιού καπλάνια, Ολύμπου σταυραητοί,

κι Αγράφων τα ξεφτέρια, γενήτε μια ψυχή.

Ανδρείοι Μακεδόνες, ορμήσετε για μια

και αίμα των τυράννων, ρουφήξτε σα θεριά.

Της Κρήτης και της Νύδρας, θαλασσινά πουλιά,

καιρός είν’ της πατρίδος ν’ ακούστε τη λαλιά.


(Ο)πως οι προπάτορές μας, ορμούσαν σα θεριά,

για την ελευθερία, πηδούσαν στη φωτιά

έτσι και μεις, αδέλφια, ν’ αρπάξουμε για μια,

τ’ άρματα και να βγούμεν απ’ την πικρή σκλαβιά. 

……………………………….. 

  (περιλαμβάνεται στο υπό έκδοση βιβλίο μου «Τέλος ορκίζομαι εις Σε, ω, ιερά, πλην τρισαθλία Πατρίς»)

Δεν υπάρχουν σχόλια: