Μετά τη νικηφόρα για το ελληνικό στράτευμα μάχη των Γιαννιτσών, ακολούθησε ένα τριήμερο αδράνειας, για να αναπαυθεί ο στρατός, αλλά και για να επισκευαστούν και να συμπληρωθούν οι γέφυρες στον Αξιό, ώστε να περάσουν όλες οι μεραρχίες. Η διάβαση έγινε με σχετική βραδύτητα, και μόνο το βράδυ της 25ης Οκτωβρίου το στράτευμα βρέθηκε ανατολικά του Αξιού.
Εν τω μεταξύ ο Ταξίν πασάς βρισκόταν σε δίλημμα, αν θα αντέτασσε άμυνα για να υπερασπιστεί την κατοχή της Θεσσαλονίκης ή αν έπρεπε να την παραδώσει, όπως τον συμβούλευαν και οι ξένοι πρόξενοι, για να αποφευχθεί μια μάταιη αιματοχυσία. Μάλιστα, μια επιτροπή προξένων...
μετέβη και συνάντησε τον Κων/νο στην έπαυλη Τοψίν, όπου είχε εγκαταστήσει το αρχηγείο του, και μετέφερε τους όρους του Ταξίν για να παραδώσει την πόλη.Ο Κων/νος απέρριψε τον βασικό όρο να μείνει το τουρκικό στράτευμα με τον οπλισμό του στο Καραμπουρνού, ως το τέλος του πολέμου.
Η όλη όμως αυτή καθυστέρηση δημιουργούσε τον σοβαρό κίνδυνο, να φθάσουν στη Θεσσαλονίκη, ταυτόχρονα με το ελληνικό στράτευμα, και βουλγαρικές μονάδες, όπως ενημέρωναν το Γεν. Στρατηγείο οι υπουργοί Εξωτερικών και Στρατιωτικών.
Τελικά, στις 5 το πρωί της 26ης Οκτωβρίου, ο Σεφίκ πασάς, απεσταλμένος του Ταξίν πασά, έφτασε στο ελληνικό Γεν. Στρατηγείο και ανάγγειλε ότι όλοι οι όροι παράδοσης του Κων/νου γίνονται δεκτοί. Στις 11 το πρωί της ίδιας ημέρας, τμήματα της 7ης μεραρχίας –και μάλιστα το Τάγμα Κρητών, όπως γράφει ο παρών στη διαδικασία αυτή στρατηγός Ι. Σ. Αλεξάκης -, πέρασαν τον Γαλλικό και, ξημερώματα της επομένης, μπήκαν στις δυτικές παρυφές της πόλης.
Πράγματι, τμήματα της 7ης μεραρχίας και 2 τάγματα ευζώνων πήραν εντολή να προχωρήσουν σε κατάληψη της πόλης, ενώ παράλληλα ο αρχιστράτηγος έστειλε μήνυμα προς τον διοικητή της βουλγαρικής μεραρχίας, που όδευε δρομαίως προς τη Θεσσαλονίκη, να μην κάνει τον κόπο να συνεχίσει την πορεία προς τη Θεσ/νίκη, αφού ήδη η πόλη καταλήφθηκε από τον ελληνικό στρατό, και να στραφεί σε άλλες αναγκαίες πολεμικές επιχειρήσεις.
Το Πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης υπογράφηκε από τους εκπροσώπους του Γεν. Στρατηγείου Β. Δούσμανη και Ι. Μεταξά, στις 11 το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, και το πρωί της επομένης, 27 Οκτωβρίου, υπογράφηκε συμπληρωματικό πρωτόκολλο για την παράδοση 25.000 ανδρών, 1000 αξιωματικών, 70.000 τουφεκίων, 70 πυροβόλων και μεγάλου όγκου άλλου πολεμικού υλικού.
Παράλληλα, ένα απόσπασμα ευζώνων και τμήμα ιππικού μπήκε στην πόλη και κατέλαβε το Διοικητήριο, ενώ η 7η μεραρχία στρατοπέδευσε στις παρυφές της πόλης και άλλες μεραρχίες στρατοπέδευσαν πέριξ της πόλης.
Μεγάλο μέρος της 7ης μεραρχίας εγκαταστάθηκε βόρεια της Θεσσαλονίκης, για να παρεμβληθεί μεταξύ της πόλης και της βουλγαρικής φάλαγγας, που πλησίαζε δρομαίως. Οι Βούλγαροι ζήτησαν να μπουν και αυτοί στη Θεσσαλονίκη, ως σύμμαχοι, όμως τελικά συμφωνήθηκε να μπουν δυο τάγματα, -τα οποία σύντομα, με τεχνάσματα, έγιναν ολόκληρο σύνταγμα και αργότερα αποβλήθηκαν «δια της λόγχης».
Εν τω μεταξύ, στις 11 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, ο αρχιστράτηγος Κων/νος με όλο το επιτελείο του, επικεφαλής της 1ης μεραρχίας, μπήκαν στην πόλη εν πομπή και, στον –τότε- μητροπολιτικό ναό του Αγίου Μηνά, εψάλη δοξολογία, παρόντος και του εκπροσώπου της ελληνικής κυβέρνησης, υπουργού δικαιοσύνης Κ. Ρακτιβάν, ο οποίος, δύο ημέρες αργότερα, διορίστηκε από τον Βενιζέλο πρώτος Γεν. Διοικητής Μακεδονίας.
Στη δοξολογία, ο Μητροπολίτης Γεννάδιος, είπε μεταξύ άλλων: «δύει η κακοσέληνος και ζοφώδης νυξ της δουλείας και ανατέλλει η γλυκεία ροδόχρους αυγή της ελευθερίας, της ¨απ’ τα κόκκαλα βγαλμένης των Ελλήνων τα ιερά¨ …Ωσαννά τοις ενδόξοις των Σαλαινομάχων και Μαραθωνομάχων απογόνοις και γενναίοις της Πατρίδος ελευερωταίς!...» ( Ι.Σ. Αλεξάκης, σ. 451).
(Γ.Ι. Ζωγραφάκης –από το βιβλίο μου «Το Κρητικό και το Μακεδονικό Ζήτημα», σ.131 κ.ε)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου