Αλλάζουν όλα σε ΑΕΙ-ΤΕΙ

Το όλο εγχείρημα φέρνει σειρά ανατροπών στην παιδεία καθώς αλλάζει ριζικά το υφιστάμενο μοντέλο διοίκησης των ΑΕΙ-ΤΕΙ και έχει ως στόχο να βάλει τα ελληνικά πανεπιστήμια στην τροχιά του διεθνούς ανταγωνισμού.

Το πρώτο 15θήμερο του νέου έτους αναμένεται να ψηφιστεί από τη Βουλή ο νέος νόμος - πλαίσιο.

Παρουσία του «γκουρού» των μεταρρυθμίσεων στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, Πορτογάλου υπουργού Παιδείας Jose Μariano Gago, ο πρωθυπουργός θα δώσει τον «μπούσουλα» του νέου νόμου-πλαισίου, που παρουσιάζει κατ' αποκλειστικότητα το «Εθνος της Κυριακής».

Η ψήφισή του νόμου-πλαισίου στη Βουλή αναμένεται να γίνει το α' δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου 2011.

Ομάδα εργασίας
Σήμερα όμως ο πρωθυπουργός στους Δελφούς θα ανοίξει την ατζέντα της μεταρρυθμιστικής στρατηγικής της κυβέρνησης, θεωρώντας ότι «η τριτοβάθμια εκπαίδευση της Μεταπολίτευσης έκλεισε τον κύκλο της» και είναι αδήριτη ανάγκη για τη χώρα και το μέλλον της ένα «νέο ξεκίνημα», να ανοίξει δηλαδή ένας καινούργιος κύκλος αναβάθμισης, εξέλιξης και αριστείας στο ακαδημαϊκό έργο.........

Στην κατεύθυνση αυτή συστάθηκε στο υπουργείο μια ομάδα εργασίας, υπό τον υφυπουργό Γ. Πανάρετο και με τη βασική συμβολή του ειδ. γραμματέα Β. Παπάζογλου κατέληξε σε ορισμένες σημαίνουσες διαπιστώσεις για τα «αγκάθια» στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και πώς αυτά μπορούν αντιμετωπιστούν. Κοινός τόπος για την επιτροπή ήταν ότι τα ανώτατα ιδρύματα έχουν... βαλτώσει και χρειάζονται επειγόντως αναβάθμιση της ποιότητας των σπουδών τους, με ταυτόχρονη εξωστρέφεια στο διεθνές περιβάλλον.

Οι προτάσεις θα παρουσιαστούν για κάθε ζήτημα υπό μορφή εναλλακτικών σεναρίων, ώστε να τροφοδοτήσουν τον διάλογο.

Οι πρυτάνεις όλων των ανώτατων ελληνικών ιδρυμάτων, μαζί με τον υπουργό Παιδείας της Κύπρου Ανδρέα Δημητρίου, που χειρίζεται αυτήν τη στιγμή την εξελισσόμενη μεταρρύθμιση στην Κύπρο, καθώς και τον πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου του Δουβλίνο Φέρντιναντ Βον Προζίνσκι θα μιλήσουν δίνοντας τις δικές τους θέσεις πάνω στο σχέδιο που θα παρουσιάσει ο κ. Γιώργος Παπανδρέου.

Αννα Διαμαντοπούλου
Σαρωτικές οι αλλαγές στο μοντέλο διοίκησης

«Το 2011 θα είναι η χρονιά των αλλαγών στην παιδεία. Για να γίνει αυτοδιοίκητο πραγματικά το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να συνεχίσει με το σημερινό μοντέλο διοίκησης και με τον τρόπο που εκλέγονται, λειτουργούν και συντίθενται τα όργανα. Αρα, πάμε σε μια αλλαγή μοντέλου διοίκησης πολύ βαθιά, στην οποία διοίκηση θα συμμετέχουν και δυνάμεις του πανεπιστημίου, αλλά και δυνάμεις της κοινωνίας », λέει η υπουργός Παιδείας κ. Αννα Διαμαντοπούλου, συμπληρώνοντας:

«Το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν είναι μια κλειστή ιστορία, που αφορά μόνο τους καθηγητές και τους φοιτητές. Το ελληνικό πανεπιστήμιο το χρηματοδοτεί εξ ολοκλήρου η ελληνική κοινωνία και πρέπει να έχει άποψη. Το αυτοδιοίκητο, λοιπόν, σημαίνει και λογοδοσία, σημαίνει και παρακολούθηση, σημαίνει και συνολικότερο σχεδιασμό, που έχει να κάνει και με την ανάπτυξη της χώρας.

Στο νέο θεσμικό πλαίσιο, η διεθνοποίηση και η εξωστρέφεια των πανεπιστημίων θα είναι από τα βασικά θέματα. Δηλαδή, θα μπορούν να έρχονται καθηγητές από το εξωτερικό να διδάσκουν εδώ, και οι δικοί μας καθηγητές να πηγαίνουν στο εξωτερικό. Θα μπορούμε να έχουμε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά σε διαφορετικές γλώσσες, για να έρχονται φοιτητές από πανεπιστήμια άλλων χωρών».

Η αναπροσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών των πανεπιστημίων, και σε ξένες γλώσσες, υπολογίζεται ότι θα αυξήσει τη φοιτητική ζήτηση, από χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, η Αφρική και τα Βαλκάνια. Ο φοιτητής από το εξωτερικό, όχι μόνο θα φέρνει το συνάλλαγμά του και θα στηρίζει πληρώνοντας το κόστος σπουδών του, αλλά θα αποτελέσει και πολύτιμο σύνδεσμο της Ελλάδας με τις αναδυόμενες και μεγάλες οικονομίες του μέλλοντος.

Τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μπορούν να θέσουν την παγκοσμιοποίηση στην υπηρεσία της κάλυψης του ελλείμματος των γνώσεων και του εμπλουτισμού του διαλόγου ανάμεσα σε λαούς και πολιτισμούς. Η συνεργασία μεταξύ επιστημόνων υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα και αποτελεί ισχυρό μέσο για τη διεθνοποίηση της έρευνας και της τεχνολογίας.

1. Πρυτάνεις με διεθνή διαγωνισμό Σαρώνεται ολοκληρωτικά ο τρόπος λειτουργίας της διοίκησης των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων. Με διεθνή διαγωνισμό θα καλύπτεται η θέση των πρυτάνεων στα μεγάλα και δημοφιλή ιδρύματα, ενώ σε άλλα θα υπάρχουν διορισμένοι από το υπουργείο πρυτάνεις ή πρόεδροι των διοικουσών επιτροπών (η Αρχή του πανεπιστημίου θα προκηρύσσει διαγωνισμό κύρους, για να βρίσκει τον καλύτερο πρύτανη που υπάρχει στον κόσμο). Το πρυτανικό συμβούλιο καταργείται, μαζί του φυσικά και η συμμετοχή των φοιτητών στη διοίκηση και αντικαθίσταται από διοικητικό συμβούλιο (ΔΣ), στο οποίο θα μπορούν να συμμετέχουν και προσωπικότητες κύρους εκ των ΑΕΙ.

2. Οριοθετούνται ΑΕΙ-ΤΕΙ Επανεξετάζονται οι όροι πανεπιστήμιο και τεχνολογικό ίδρυμα. Ως «πανεπιστήμιο» θα νοείται το σύνολο των σπουδών σαν ενότητα. Το τεχνολο­γικό ίδρυμα θα επιτελεί διαφορετικό ρόλο και πάντως τα επιστημονικά τους αντικείμενα δεν θα συγχέονται, όπως συμβαίνει σήμερα με πλήθος σχολών. Στόχος της κυβέρνησης είναι ο επαναπροσδιορισμός των δυό όρων, που θα υποβοηθηθεί από τον «Καλλικράτη» σε ΑΕΙ-ΤΕΙ. Η συγχώνευση ή η κατάργηση ιδρυμάτων θα οδηγήσει μεγάλο μέρος των ΤΕΙ στο να κατέβουν εκπαιδευτικό επίπεδο και να αποτελέσουν ξανά, όπως στο παρελθόν, τεχνολογικά και μόνο ιδρύματα. Η πληθώρα των ΤΕΙ θα πάψει να ανήκει στην ανώτατη βαθμίδα, όπως συμβαίνει σήμερα. Το κριτήριο θα είναι το περιεχό­μενο και η ποιότητα των παρεχόμενων σπουδών. Σε αυτό θα συμμετέχουν και οι τοπικές κοινωνίες.

3. Θα μείνουν τα μισά Ιδρύματα Ανασχεδιάζεται πλήρως ο χάρτης των Ιδρυμάτων και από τα συνολικά 40 ΑΕΙ και ΤΕΙ, που λειτουργούν σήμερα, θα συνεχίσουν να υπάρχουν στα τέλη του 2011 μόνο τα μισά! Σήμερα λειτουργούν 22 πανεπιστήμια και 18 ΤΕΙ, με περισσότερα από 590 τμήματα. Το σχέδιο του δραστικού περιορισμού των Τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων περιλαμβάνει τις συγχω­νεύσεις τμημάτων ή και σχολών ομοει­δούς επιστημονικού αντικειμένου, τις συγχωνεύσεις ΑΕΙ και ΤΕΙ μεταξύ τους, καθώς και την ενσωμάτωση ενός μέρους πανεπιστη­μίου ή τεχνολο­γικού ιδρύματος σε ένα άλλο.

4. Αποβάλλονται οι «αιώνιοι» Επανέρχονται τα προαπαιτούμενα μαθήματα. Δεν θα μπορεί ο φοιτητής να «ανεβαίνει έτος», εάν πρώτα δεν έχει περάσει έναν προκαθορισμένο αριθμό μαθημάτων που θα ορίζει η σχολή του, ως προαπαιτούμενα (θέμα συζήτησης θα είναι το πόσες φορές θα έχει πλέον τη δυνατότητα να εξεταστεί κάποιος σε ένα μάθημα, αλλά και το πότε θα βρίσκεται εκτός σχολής) . Τα πανεπιστήμια θα πάψουν να είναι εξεταστικά κέντρα, οι εξεταστικές περίοδοι θα μειωθούν δραστικά, ενώ μπαίνει τέρμα στην αιώνια φοίτηση. Επίσης, οι φοιτητές στο μέλλον και σε σύνδεση με το νέο εξεταστικό θα εισάγονται σε σχολές και όχι σε τμήματα, με δικαίωμα μεταπήδησης ή αλλαγής σχολής.

5. Θα υποδέχονται ξένους φοιτητές Διεθνοποιούνται τα ανώτατα ιδρύματα με την πλήρη αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών τους (οι διοικήσεις των ΑΕΙ θα τα αναπροσαρμόσουν όπως αυτές κρίνουν απαραίτητο). Με τα νέα προγράμματα σπουδών τα ελληνικά πανεπιστήμια θα μπορούν να δέχονται ξένους φοιτητές και να έχουν ξενόγλωσσα τμήματα, όπως συμβαίνει ήδη με το Διεθνές Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Στόχος είναι όλα τα πανεπιστήμια να γίνουν διεθνή κέντρα εκπαίδευσης και έρευνας κι αντί να εξάγουμε φοιτητές, να εξάγουμε ελληνική γνώση. Μετά τον ανασχεδιασμό, τα ανώτατα ιδρύματα θα συνδεθούν με την τοπική κοινωνία και τις ανάγκες της.

6. Χρηματοδότηση με προϋποθέσεις Συνδέεται η αξιολόγηση κι ο αριθμός των φοιτητών ή σπουδαστών που υποδέχεται το κάθε ίδρυμα με τη χρηματοδότησή του. Τους περισσότερους πόρους θα παίρνουν όσες σχολές ανταποκρίνονται στο επίπεδο σπουδών που τους αντιστοιχεί. Μηχανισμοί ελέγχου και αξιολόγησης των ΑΕΙ θα στηθούν σε όλο τον «δρόμο» προς το πτυχίο.

7. Αξιολογητές απ' όλο τον κόσμο Αλλάζει ο τρόπος αξιολόγησης των προγραμμάτων ΑΕΙ-ΤΕΙ με την εισαγωγή και αλλοδαπών αξιολογητών στα ιδρύματα. Στα υπάρχοντα προγράμματα που αφορούν υποστήριξη ερευνητικών επιλογών στα πανεπιστήμια, τα ΤΕΙ, τα ερευνητικά κέντρα, θα μπουν εξωτερικοί αξιολογητές, όπως συμβαίνει χωρίς εξαίρεση σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι πρυτάνεις θα χάσουν το προνόμιο τού να είναι οι ίδιοι αξιολογητές.

ΖΟΖΕ Μ. ΓΚΑΓΚΟ
Ο Πορτογάλος «γκουρού» των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων

Μιά από τις σημαντικότερες μορφές στον χώρο της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι ο Jose Μariano Gago. Υπουργός Παιδείας της Πορτογαλίας σήμερα, αλλά ηγέτης των φοιτητικών κινητοποιήσεων του 1970 στη χώρα του, στο παρελθόν.

Ο κ. Gago θεωρείται και είναι ο «γκουρού» των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων στην ΕΕ, με πολύ μεγάλη εμπειρία στην αναδιάρθρωση των σχολών και την αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών τους. Το σύνθημά του είναι «η αξιοκρατία στα πανεπιστήμια». Ο ίδιος οργάνωσε και εφάρμοσε τη γιγαντιαία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση των πανεπιστημίων στην Πορτογαλία το 1990.

Ο Jose Μariano Gago είναι φίλος τόσο του πρωθυπουργού όσο και της υπουργού Αννας Διαμαντοπούλου, με την οποία συναντήθηκαν στην Αθήνα τον περασμένο Ιούνιο. Ο Πορτογάλος υπουργός ταξίδεψε για ώρες στην Ελλάδα, προκειμένου να δει και να προτείνει αλλαγές στην υπουργό, στο σχέδιο του νόμου-πλαισίου που εκείνη ετοίμαζε. Οι απόψεις του έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική μεταρρύθμιση, όχι μόνο γιατί ο ίδιος είναι ένας πετυχημένος μεταρρυθμιστής, αλλά γιατί η Πορτογαλία έχει εκπαιδευτικό σύστημα παρόμοιο του ελληνικού.

ΒΙΒΙΑΝ ΜΠΕΝΕΚΟΥ
bibian@pegasus.gr