Πολιτισμική υπεροχή του Ελληνικού στοιχείου στη Βαλκανική κατά τον 18ο και 19ο αιώνα

Γράφει ο Γιώργος Ι. Ζωγραφάκης, συντ. δάσκαλος

Επίσης από το βιβλίο της ιστορικού  Μαρίας Ευθυμίου  ΡΙΖΕΣ ΚΑΙ ΘΕΜΕΛΙΑ, και απαντώντας στην ερώτηση του δημοσιογράφου Μάκη Προβατά «αν υπήρχε συνείδηση της πολιτισμικής υπεροχής  του ελληνικού στοιχείου στη Βαλκανική του 18ου και 19ου αιώνα», η ιστορικός απαντά:

  Υπήρχε, και διαφαίνεται καθαρά σε αλλόγλωσσα κείμενα του 18ου αιώνα, όπως.

π.χ. στην περίφημη Σλαβοβουλγαρική Ιστορία περί των βουλγαρικών λαών, βασιλέων και αγίων, που συνέγραψε στα βουλγαρικά το 1752 ο βουλγαρικής καταγωγής Αγιορείτης μοναχός της Μονής Χιλανδαρίου Παϊσιος (όχι ο άγιος Παϊσιος), προκειμένου να ενισχύσει το....

εθνικό φρόνημα των συμπατριωτών του Βουλγάρων.

Στην εισαγωγή του ο Παϊσιος απευθύνεται με θυμό σε εκείνους των συμπαυτιωτών του που θαυμάζουν τους Έλληνες και θέλουν να ταυτίζονται με αυτούς. Προκειμένου να τους σενεφέρει γράφει: «Γνωρίζω Βουλγάρους που τόσο προχωρούν στην πλάνη τους, ώστε δεν αναγνωρίζουν πλέον τη φυλή τους, αλλά μαθαίνουν να γράφουν και να διαβάζουν ελληνικά και μάλιστα ντρέπονται να λέγονται Βούλγαροι. Γιατί, ανόητε, ντρέπεσαι να λέγεσαι Βούλγαρος και δεν θέλεις να σκέφτεσαι  και να διαβάζεις βουλγαρικά; Λες: Οι Έλληνες είναι περισσότερο γραμματισμένοι και ικανότεροι, ενώ οι Βούλγαροι απλοϊκοί και αμαθείς, και δεν είναι σε θέση να μεταχειριστούν τις λέξεις με άνεση. Γι’ αυτό είναι καλύτερο να είμαι Έλληνας». Υπάρχουν λαοί που είναι περισσότερο γραμματισμένοι και ικανοί από τους Έλληνες. Αποβάλλουν, όμως, οι Έλληνες τη φυλή και τη γλώσσα τους για να δεχθούν ξένη φυλή και γξώσσα; Εσύ, όμως, ανόητε, τι κάνεις;…»

  Το ίδιο φαινόμενο επιβεβαιώνει, από αντίθετο δρόμο, τριάντα χρόνια αργότερα, το αλβανοβλαχοβουλγαροελληνικό λεξικό που συνέγραψε το 1794 ο Δανιήλ Μοσχοπολίτης, ιερομόναχος βλαχικής καταγωγής από τη Μοσχόπολη της σημερινής Αλβανίας, όπως δείχνει και το όνομά του. Στην αφιέρωση του λεξικού του αυτός, - ένας Βλάχος, από μια θάλλουσα  Μοσχόπολη, με ελληνικό όμως τυπογραφείο από το 1730 και ξακουστή Ελληνική Ακαδημία -, εξηγεί γιατί έγραψε το πόνημά του με τους εξής στίχους:

Αλβανοί, Βλάχοι, Βούλγαροι, αλλόγλωσσοι χαρήτε,

Κι ετοιμαστείτε όλοι σας Ρωμαίοι να γενήτε,

Βαρβαρικήν αφήνοντες γλώσσαν, φωνήν και ήθη,

οπού στους απογόνους σας να φαίνονται σαν μύθοι…

Λαοί, οι πριν αλλόγλωσσοι, αλλ΄ ευσεβείς τα θεία

Ρωμαίων ν΄ αποκτήσετε γλώσσαν και ομιλίαν,

μεγάλως ωφελούμενοι εις το επάγγελμά σας

κι όλα τα εμπορικά επιχειρήματά σας.

Νέοι Βουλγάρων  χαίρετε, Αλβανιτών και Βλάχων,

διάκονοι, πρεσβύτεροι μεθ΄ιερομονάχων,

Ξυμνήσατε απ΄ τον βαθύν ύπνον της αμαθείας,

Ρωμαίικια γλώσσαν μέθετε, μητέρα της σοφίας