Μια εκδήλωση, μάθημα Δημοκρατίας και ζωής

Του Γιάννη Κύρκου Αικατερινάρη

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 25-5-2018

Δεν είναι λίγες οι φορές που παρακολούθησα εκδηλώσεις του Σ.Φ.Ε.Α, του Συλλόγου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974. Όμως η προχθεσινή στο Στρατιωτικό Μουσείο Θεσσαλονίκης ήταν πρωτόγνωρη γιατί ήταν αφιερωμένη στους Έλληνες αξιωματικούς, που πιστοί στον όρκο τους υπερασπίστηκαν...

τη Δημοκρατία κατά την περίοδο της επτάχρονης δικτατορίας. Κι αυτό το ύψιστο καθήκον των αξιωματικών προς την πατρίδα, προς τους συμπολίτες και προς τις οικογένειές τους, έπαιρνε μεγαλύτερη σημασία καθώς όπως δήλωναν  δεν ήταν συνακόλουθο καμιάς ένταξής τους σε κομματικές παρατάξεις. Αποτελούσε αυτονόητη πράξη συνείδησης και ευθύνης προς την κοινωνία, έξω από τις «κορώνες» των ανώδυνων επετειακών λόγων που συχνά πυκνά ακούγονται σε επετείους ιστορικών γεγονότων.  Οι προχθεσινές ομιλίες - καταθέσεις ψυχής των αξιωματικών που αντιστάθηκαν κατά της τυραννίας θα μείνουν χαραγμένες βαθειά στη μνήμη μου. Τα ίδια συναισθήματα κυριαρχούσαν στο πολυπληθές ακροατήριο, που κατέκλισε τη μεγάλη αίθουσα και τους χώρους έξω από αυτή. Συγκίνηση και αίσθημα γαλήνης μαζί απέπνεαν τα δακρυσμένα μάτια των ακροατών όταν άκουγαν τις αφηγήσεις και κυρίως τα διαχρονικά «πιστεύω» των εισηγητών για την ανάγκη περαιτέρω  προάσπισης και κατοχύρωσης των δημοκρατικών δικαιωμάτων του πολίτη.

Στην εκδήλωση - ημερίδα  της οποίας το θέμα ήταν «Η αντιδικτατορική αντίσταση στο στρατό 1967 - 1974»  μίλησαν κατά σειρά οι: Τ. Σακελλαρόπουλος, ιστορικός, υπεύθυνος Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, Αγγ. Πνευματικός, επίτιμος αντιστράτηγος ε.α., πρώην βουλευτής, Κώστας Γκορτζής, αντιναύαρχος ε.α. και Γιάννης Ντουνιαδάκης υποναύαρχος ε.α.

Την εισηγητική ομιλία εκ μέρους του Σ.Φ.Ε.Α. έκανε το μέλος του Δ.Σ. Αδάμ Δράγας. Συντονιστής ήταν ο Δημοσθένης Δώδος, ομότιμος καθηγητής της Πολιτικής Ιστορίας στο ΑΠΘ.

Από τις εξαιρετικές εισηγήσεις όλων, ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσαν οι εξιστορήσεις ενεργειών αντίστασης των στρατιωτικών που υπηρετούσαν στις ένοπλες δυνάμεις κατά την κρίσιμη περίοδο. Ήταν του Κώστα Γκορτζή  που κατέθεσε τις βιωματικές εμπειρίες του από το «Κίνημα στο Ναυτικό» και τα γεγονότα που συνδέονται με το αντιτορπιλικό “Βέλος”, στο οποίο ήταν σημαιοφόρος, όταν αυτό με κυβερνήτη τον αείμνηστο Νίκο Παπά οδηγήθηκε στις 25 Μαΐου 1973 στην Ιταλία. Εκεί αφού μερίμνησαν για την επιστροφή του στην Ελλάδα, πήγαν στη συνδιάσκεψη του ΝΑΤΟ όπου έθεσαν το ζήτημα της απριλιανής δικτατορίας, αλλά και των ευθυνών του συμμαχικού οργανισμού στη διατήρηση του καθεστώτος. Στη συνέχεια ο ομιλητής έριξε φως και έδωσε απαντήσεις στα μυθεύματα που σκοπίμως διέδιδαν και διαδίδουν κατά καιρούς φιλοχουντικοί κύκλοι.

Όλο ωστόσο το ακροατήριο έμεινε αποσβολωμένο όταν ο Άγγελος Πνευματικός ζήτησε να «βιώσουμε» μαζί του μια σκηνή βασανισμού, που ωστόσο έστελνε μηνύματα προς πολλές κατευθύνσεις. Κάποια φορά, στην περίοδο των μεγάλων βασανιστηρίων του όπως είπε, τον έκλεισαν σε ένα μικρό χώρο κατασκευασμένο από λαμαρίνες, περιμετρικά και από πάνω. Οι βασανιστές του, που βρίσκονταν απ’ έξω, τον απειλούσαν για να του αποσπάσουν ομολογία. Χτυπούσαν με ξύλα τις λαμαρίνες και εκτός από τον εκκωφαντικό θόρυβο που προκαλούσαν,  εξαγρίωναν και τα δύο μεγάλα σκυλιά που είχαν μαζί τους. Τον απειλούσαν ότι θα τα έβαζαν μέσα και θα τα άφηναν για να τον κατασπαράξουν.

Όταν οι βασανιστές κατάλαβαν ότι ο Πνευματικός αντιστεκόταν, άνοιξαν την πόρτα κι αυτά όρμησαν μέσα ουρλιάζοντας. Έμεινε ακίνητος με την πλάτη κολλημένη σε μια από τις πλευρικές λαμαρίνες και με τα χέρια ανασηκωμένα. Με τη στάση του αυτή δεν έδειχνε καμιά διάθεση βίαιης αντίδρασης για να προφυλαχτεί. Ήξερε, όπως κι εγώ γνωρίζω ζώντας από παιδί ανάμεσα σε οικόσιτα ζώα, ότι τα σκυλιά θα ημέρευαν, θα εγκατέλειπαν την επιθετικότητά τους απέναντι σε κάποιον που δεν τους απειλούσε. Και πράγματι τα γιγαντόσωμα σκυλιά σηκώθηκαν στα πίσω πόδια τους, ακούμπησαν πάνω του κι άρχισαν να του γλύφουν τα χέρια!

Η ευαισθησία και ο σεβασμός των κανόνων ζωής που θα έπρεπε να χαρακτηρίζει τους ανθρώπους, πέρασε αλλού. Τα σκυλιά έδωσαν στους βασανιστές ένα μάθημα, με μετέωρο ωστόσο το ερώτημαι: Αυτοί άραγε το κατάλαβαν;

Γιάννης Κύρκου Αικατερινάρης

αρχιτέκτων, π. πρόεδρος του ΤΕΕ/ΚΜ