Μια ενδιαφέρουσα έκθεση ζωγραφικής στον Πολύγυρο

Οι Καλές Τέχνες στις «έρημες» επαρχίες

Του Γιάννη Κύρκου Αικατερινάρη, αρχιτέκτονα

Οι «δεσμώτες» του Θανάση Μπιτσιού, ενός νέου στην ηλικία ζωγράφου, ήταν για μένα μια εξαιρετικά ευχάριστη έκπληξη, όταν επισκέφτηκα την έκθεσή του, στην αίθουσα του «Συλλόγου Καλλιτεχνών Εικαστικών Τεχνών Χαλκιδικής» (ΣΚΕΤΧ). Ως θέμα της είχε τη «Σπουδή στο γυμνό και στον «άνθρωπο». Ήταν μια εκδήλωση όχι και πολύ συνηθισμένη σε μια από τις «έρημες» ελληνικές επαρχίες …

Το ανθρώπινο σώμα, ιδιαίτερα το γυμνό, αποτελούσε πάντα αντικείμενο μελέτης από σπουδαίους εικαστικούς καλλιτέχνες, των οποίων έργα αποτέλεσαν βασικούς πυλώνες της πολιτισμικής κληρονομιάς μας. Δεν ήταν ασφαλώς τυχαίο ότι...

αυτή η θεματολογία ενδιέφερε διαχρονικά άξιους δημιουργούς, από τους χρόνους της Αρχαιότητας με τα σπάνιας αισθητικής αγάλματα, μέχρι τις πιο πρόσφατες και συχνά συντηρητικές περιόδους των Τεχνών.

Κανένας ασφαλώς ειλικρινής άνθρωπος -και η ειλικρίνεια είναι έννοια συνυφασμένη με την ηθική-δεν μπορεί να αμφισβητήσει την πολιτισμική αξία έργων που απεικονίζουν γυμνά,  όπως ο «θνήσκων πολεμιστής της Αφαίας» (480-470 π.Χ.) ή η μετώπη του Παρθενώνα (447-438 π. Χ.), με τον πολεμιστή και τον Κένταυρο ή πολύ περισσότερο το άγαλμα του Δία ή κατ’ άλλους του Ποσειδώνα (470 π. Χ) στο Αρχαιολογικό μουσείο της Αθήνας. Κι αυτά ως αναφορά στην καθ’ ημάς Ανατολή. Έτσι ο αόριστος και χιλιοειπωμένος ισχυρισμός κάποιων «άλλες εποχές, άλλα ήθη», πολύ λίγους πλέον πείθει.  

Αλλά σπουδαίοι δημιουργοί υπήρξαν και σε πρόσφατες εποχές. Θα  αναφερθώ, ως παραδείγματα, σε δυο καταξιωμένους ζωγράφους των νεότερων -και δύσκολων για ένα τέτοιο εγχείρημα- χρόνων, στον Γιάννη Μόραλη και στον Γιάννη Τσαρούχη. Άφησαν λαμπρά έργα, όταν η σπουδή πάνω στο γυμνό ανθρώπινο σώμα αποτελούσε ταμπού, καθώς η ακατανόητη σεμνοτυφία πολλών ακουμπούσε στα όρια της υποκρισίας… Αλλά αυτοί είναι εν τέλει, που ανάμεσα σε πολλούς άλλους θα «δοξάζουν» στους αιώνες  την ελληνική ζωγραφική και τον Πολιτισμό.

Από τη σύντομη αυτή αναφορά στην Τέχνη του γυμνού είναι προφανές ένα συμπέρασμα. Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την κοινά αποδεκτή αλήθεια, ότι οι Τέχνες και ο Πολιτισμός για να αναπτυχτούν και να αποδώσουν καρπούς, έχουν ανάγκη από τα ελεύθερα πνεύματα των δημιουργών τους. Υπόδουλοι και «κολλημένοι» σε ιδεοληψίες ποτέ δεν μπόρεσαν να κάνουν Τέχνη. Αλλά το ίδιο δύσκολη είναι και η καλλιτεχνική δημιουργία στις ελληνικές επαρχίες, τις στερημένες από την οργάνωση και προβολή εκδηλώσεων Πολιτισμού υψηλού επιπέδου. Καλή η λαϊκή παράδοση, αλλά ο Πολιτισμός έχει ανάγκη να συγχρωτιστεί και με τα νέα ρεύματα στις Καλές Τέχνες, η κάθε εποχή θα πρέπει να αφήνει τα δικά της αποτυπώματα.

Αλλά η Πολιτεία αντιμετωπίζει πάντα την ελληνική Περιφέρεια ως αποπαίδι (ανεπαρκής χρηματοδότηση έργων, έλλειψη ενίσχυση και προβολή εκδηλώσεων και μνημείων Πολιτισμού κ.λπ.). Σε ότι αφορά στη Χαλκιδική του μεγάλου τουρισμού, αρκεί να επικαλεσθώ ένα και μόνο γεγονός: Δεν λειτουργεί εδώ και χρόνια, ώστε να το επισκεφτούν οι χιλιάδες επισκέπτες της, το μοναδικό και εξαιρετικά ενδιαφέρον αρχαιολογικό μουσείο της, …γιατί δεν διατίθενται κονδύλια για τη νέα μουσειολογική οργάνωσή του!  

Αλλά καιρός είναι να επιστρέψω στα έργα της έκθεσης και στο δημιουργό τους, που μόλις πριν δυο εβδομάδες γνώρισα, κατά την προετοιμασία στο ΣΚΕΤΧ της εκδήλωσης «Μνήμη Τάκη Πετρίδη» (σημ. Θα πραγματοποιηθεί από 20 έως 22/10/2017). Ο Θανάσης Μπιτσιός δεν σταματάει μόνο στην κινησιολογία, στην απεικόνιση ή αν θέλετε στο «ανάγλυφο» του σώματος, με φωτοσκιάσεις, χρώματα και σχήματα. Πέρα από αυτά, προχωράει ακόμη παραπέρα με ένα δικό του λεξιλόγιο στην Τέχνη της Ζωγραφικής. Αναφέρεται σημειολογικά και στο περιβάλλον του ανθρώπου. Χρησιμοποιεί συμβολισμούς και εικαστικά στοιχεία, που έρχονται από διαφορετικές εποχές, όπως τα δελφίνια σε δεύτερο επίπεδο ή τα δεμένα σαν χειροπέδες σύρματα ή ακόμα τα σχήματα, που αναγάγουν γραφιστικά σε «αιωρούμενες» σκέψεις πάνω από τα κεφάλια.

Τα έργα, πέρα από το επίπεδο της αισθητικής τους, προκαλούν νύξεις για προβληματισμούς και ανακαλούν στον ψαγμένο επισκέπτη εμπειρίες ζωής. Αλλά βλέποντας αυτή τη δημιουργία, εύλογα αναρωτιέται κανείς για άλλη μια φορά: Η Πολιτεία δεν θα πρέπει να μεριμνά και για τις «έρημες» ελληνικές επαρχίες, από τις οποίες άλλωστε τόσα προσδοκά;

Πολύγυρος 11 Οκτωβρίου 2017

Η έκθεση στην αίθουσα του ΣΚΕΤΧ, με τίτλο "ΔΕΣμΩτΕΣ", θα διαρκέσει μέχρι τις 14 Οκτωβρίου 2017 και θα είναι ανοιχτή 6-9 μ. μ.