«Τον άρχοντα τριών δει μέμνησθαι: Πρώτον ότι ανθρώπων άρχει. Δεύτερον ότι κατά νόμους άρχει. Τρίτον ότι ουκ αεί άρχει»

powered by Agones.gr - livescore

Παρασκευή 17 Μαρτίου 2017

ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ Π. ΜΕΛΑ: ΑΝΑΠΝΟΗ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΚΑΙ ΚΙΒΩΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

Του Γιάννη Κύρκου Αικατερινάρη

Το στρατόπεδο «Παύλου Μελά» στη Θεσσαλονίκη δεν είναι απλώς ένα από τα εγκαταλειμμένα στρατόπεδα σε όλη την Επικράτεια. Η ανάγκη απόδοσής του στον οικείο Δήμο και στην κοινωνία είναι προφανής γιατί κι αυτό καταλαμβάνει ζωτικό χώρο στον πυκνοδομημένο πολεοδομικό ιστό της περιοχής, ενώ  παράλληλα διαθέτει κι άλλα πλεονεκτήματα. Χρειάζεται μια ορθολογική διαχείριση στην πολιτική χρήσεων γης.
Αυτός ήταν και ο λόγος που το Τεχνικό Επιμελητήριο/Τ.Κ.Μ. και ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης, δύο φορείς καθ’ ύλην αρμόδιοι και με καταξιωμένη συμβολή στα κοινά, πρότειναν πάντα την παραχώρηση τέτοιων στρατοπέδων για την βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ω πρόεδρος ή μέλος των διοικήσεών τους, συχνά επεσήμανα ότι πολλά στρατόπεδα, ιδιαίτερα κέντρα Εκπαίδευσης, δεν εξυπηρετούσαν...
το σκοπό της ίδρυσής τους. Κι αυτό γιατί η επιλογή της χωροθέτησής τους σε απομακρυσμένες από την παραμεθόριο περιοχές είχε ως βασικό κριτήριο τα οφέλη της τοπικών κοινωνιών, αλλά στην πραγματικότητα «εξυπηρετούσε» την εκλογική πελατεία τοπικών πολιτευτών…
Οι λόγοι όμως που το στρατόπεδο Π. Μελά θα πρέπει να αποκτήσει κοινωφελείς χρήσεις τοπικού και υπερτοπικού χαρακτήρα είναι πολεοδομικοί, αλλά σχετίζονται και με την ανάγκη διατήρησης της ιστορικής συλλογικής μνήμης:
-              Η θέση του στρατοπέδου στις πυκνοδομημένες σήμερα βορειοδυτικές συνοικίες της πόλης και το μικρό ποσοστό των κοινόχρηστων χώρων και του πράσινου, ως προς τις δομημένες επιφάνειές τους - μακράν των διεθνώς αποδεκτών συντελεστών- στοιχειοθετούν  την αναγκαιότητα της παραχώρησής του.
-              Τα κελύφη των κτιρίων, με την τυπολογία και μορφολογία των στρατιωτικών εγκαταστάσεων και οι ανοιχτοί χώροι του, αποτελούν ζωντανές μαρτυρίες σημαντικών ιστορικών γεγονότων:
Τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και μέχρι την απελευθέρωση του 1912 ήταν εγκατεστημένο εκεί το τουρκικό πυροβολικό. Από το 1881 άρχισε η οργάνωση των υποδομών του, σύμφωνα με τα γερμανικά στρατιωτικά πρότυπα. Για τις λατρευτικές ανάγκες των στρατιωτών χτίστηκε το 1903-1904 και το ενδιαφέρον Οθωμανικό Τέμενος Χασάν Φεχμί Πασά.
Το στρατόπεδο ονομάστηκε «Π. Μελά», παραπέμποντας σημειολογικά στο Μακεδονικό αγώνα και στην απελευθέρωση. Μετά την καταστροφική πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης, τον Αύγουστο του 1917, χρησιμοποιήθηκε για  καταυλισμούς των πυροπαθών. Το ίδιο συνέβη και με τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής, πριν αυτοί εγκατασταθούν στους γύρωθε μόνιμους οικισμούς.  
Κατά την Γερμανική Κατοχή το στρατόπεδο πέρασε στην Ιστορία ως συνώνυμο της βαρβαρότητας και της κτηνωδίας. Οι ναζί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους το μετέτρεψαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, βασανισμών και απάνθρωπων εκτελέσεων. Αμέτρητα τα θύματα των αγωνιστών!
Αλλά και στην περίοδο της χούντας χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εικονικών εκτελέσεων, μια απάνθρωπη μέθοδο ψυχολογικής βίας των αντιπάλων του καθεστώτος, που όπως και πολλοί άλλοι είχε υποστεί τρεις φορές και ο αδελφός μου Νίκος, που χάσαμε μόλις στα 33 χρόνια του…
-              Ανάλογο ενδιαφέρον με όσα προανέφερα παρουσιάζει και η γειτνίαση του στρατοπέδου με άλλους ιστορικούς χώρους και μνημεία όπως:
Η Μονή Λαζαριστών, χτισμένη το 1886 από τους μοναχούς του Αγίου Λαζάρου στο Παρίσι. Μετά την αποκατάστασή της το 1997, αποτελεί ένα σπουδαίο πολιτιστικό κέντρο, όπου στεγάζονται το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, η Δραματική Σχολή και δύο σκηνές του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.
Το Ζέιτενλικ, ένα μοναδικό μνημείο Αρχιτεκτονικής και ιστορικής μνήμης. Σ’ αυτό εναποτέθησαν τα οστά 20.500 στρατιωτών (Σέρβων, Γάλλων, Βρετανών, Ιταλών και Ρώσων), που υπηρετούσαν στις συμμαχικά στρατεύματα της Αντάντ, των «Δυνάμεων της Συνεννόησης» του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκεί θάφτηκαν και τα οστά των αντιπάλων τους, των Βούλγαρων αιχμαλώτων που πολέμησαν στο Μακεδονικό Μέτωπο… Στο στρατόπεδο αυτό είχαν εγκατασταθεί και οι «Συμμαχικές», που το 1915 αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη.
-    Τόπος εγκατάστασης προσφύγων: Το 1914 έφτασαν εκεί οι πρώτοι  πρόσφυγες. Από την ονομασία της περιοχής ο οικισμός τους λεγόταν Λεμπέτ, όπως και το «Δημόσιο Ψυχιατρείο», που πρωτολειτούργησε εκεί το 1919.  Την ίδια χρονιά και έως το 1921 άρχισαν να καταφθάνουν στην ευρύτερη περιοχή πρόσφυγες από τον Καύκασο και μετά το ‘22 από τη Μικρά Ασία. Έτσι συγκροτήθηκαν οι σημερινές προσφυγικές  συνοικίες γύρω από το στρατόπεδο.
Να λοιπόν γιατί το στρατόπεδο πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως αναπνοή πρασίνου και  ως μια κιβωτός Πολιτισμού και ιστορικής μνήμης!


 Το άρθρο δημοσιεύθηκε, συντομευμένο, στο πρωτοσέλιδο της σημερινής εφημερίδας «Η ΑΥΓΗ» (15-3-2017)

Δεν υπάρχουν σχόλια: