ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟ. Στη μνήμη της Ακρίβως Κρίκη - Σαλή

Του Γιάννη Κ. Αικατερινάρη

Στη μνήμη της Ακρίβως Σαλή – Κρίκη, που σήμερα αποχαιρετήσαμε

Ήταν πρωτοχρονιά του 1948. Σαράντα πέντε Χαλκιδικιώτισσες ήταν έτοιμες για το μεγάλο ταξίδι προς ένα άγνωστο γι’ αυτές προορισμό. Απ’ την ταράτσα του παλιού καπνομάγαζου στην οδό Ολύμπου 2 της Θεσσαλονίκης, όπου τις είχαν φυλακίσει, έβλεπαν την Άνω πόλη.

Δεν ήξεραν αν και πότε...

θα ξαναγυρίσουν, αν έπρεπε να πάρουν μαζί τους ή να αφήσουν τ’ ανήλικα παιδιά τους... Κείνο που ήξεραν, ήταν αυτό που τους «σφύριξε» ο καλός Κρητικός φρουρός τους. Θα τις μετέφεραν από εκεί και θα τις πήγαιναν για …«αναμόρφωση». Ούτε που ‘ξεραν τη λέξη…

Τις επιβίβασαν σε ένα πλοίο, στο «Ελένη», που ξεκίνησε από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης προς άγνωστη κατεύθυνση. Τις έκλεισαν στα αμπάρια του, από όπου δεν έβλεπαν τίποτα. Άκουγαν μόνο στην πορεία τους στο άγνωστο το χτύπημα από τα κύματα της φουρτουνιασμένης θάλασσας...

Σταμάτησαν ύστερα από ώρες σ’ ένα άγνωστο λιμάνι, κι εκεί, ξεπερνώντας το φόβο τους ότι θα τις φουντάρουν, αντιληφτήκανε ότι επιβιβάζονταν στο καράβι κι άλλοι. Παρακάλεσαν ένα από τους φύλακές τους, ένα φιλότιμο όπως αποδείχτηκε παλικάρι, να ειδοποιήσει τον καπετάνιο για να τις επιτρέψει να ανεβούν, έστω για λίγο, στο κατάστρωμα. Να πάρουν ανάσες. Παρά τις αντιδράσεις του επικεφαλής στρατιωτικού, που συνόδευε την αποστολή, ο καπετάνιος ανταποκρίθηκε στο αίτημά τους.

Το λιμάνι, στο οποίο αγκυροβόλησε το πλοίο για να επιβιβαστούν κι άλλοι εξόριστοι, ήταν του Βόλου. Διέκριναν στο χάραμα, πάνω από αυτόν, το Πήλιο το βουνό των Κενταύρων. Είδαν να ανεβαίνουν στο «Ελένη» και συμπατριώτισσές τους, που νωρίτερα είχαν εκτοπιστεί στο Τρίκερι, το στρατόπεδο των γυναικών, που τότε είχαν καταργήσει. Εκεί άκουσαν για πρώτη φορά ότι θα τις πήγαιναν στη Μακρόνησο, στον τόπο της εξορίας τους.

Έφτασαν ύστερα από ώρες στο Λαύριο κι από εκεί με βάρκες στο ακατοίκητο μέχρι για χρόνια νησί... Όλες τις Χαλκιδικιώτισσες τις έβαλαν σε αντίσκηνα, στο 1ο τάγμα γυναικών. Διοικητής ήταν ο σκληρός Βασιλόπουλος. Εκεί ήταν και ο Ιωαννίδης, ο μετέπειτα δικτάτορας…

Δεν τις αναγνωρίζω όλες στη φωτογραφία, για να τις αναφέρω ονομαστικά. Τις κρατώ όμως στη μνήμη μου ως γυναίκες αρχαίων τραγωδιών. Κάπως έτσι, σκέφτομαι, θα ‘ταν κι εκείνες…

(Στη φωτογραφία, που τραβήχτηκε λίγο πριν επιβαβαστούν στο πλοίο «Ελένη» διακρίνονται: Καθισμένη, πρώτη από αριστερά, η Κωνσταντινιά Τσιπέλη από την Ορμύλια, τέταρτο ένα μικρό παιδί επίσης από την Ορμύλια και παραδίπλα ένα άλλο, δίπλα στο χωροφύλακα, ο αδελφός μου Νίκος Αικατερινάρης από τον Πολύγυρο. Και τα δυο παιδιά δεν είχαν συμπληρώσει τα πέντε… Δέκατη η Δώρα Παραθυρά, ενδέκατη η Καίτη Μπούϊντα, από την Ορμύλια κόρη καθηγητή, δωδέκατη η Καίτη Κάλφα από τον Πολύγυρο, δέκατος πέμπτος ο καλός χωροφύλακας - φρουρός από την Κρήτη και δίπλα του η δασκάλα Ευτέρπη Αγαπητού από την Ορμύλια.

Όρθια, έκτη από αριστερά, στην πίσω σειρά η Σοφία Τσίκουλα, υπάλληλος στην Νομομηχανική Υπηρεσία Χαλκιδικής, και δωδέκατη η Χάιδω Δ. Βογιατζή και οι δυο από τον Πολύγυρο, δέκατη τρίτη η Ακρίβω Σαλή (μετέπειτα Κρίκη) από την Ορμύλια που σήμερα ταξιδεύει και πάλι, εικοστή η Ουρανία Αικατερινάρη, η μάνα μου, εικοστή πρώτη η Συργιάνω Τάσιου, γιαγιά του σκηνοθέτη Παύλου Τάσιου, εικοστή τέταρτη (σκυμμένη) η Τασούλα Παραθυρά από τον Πολύγυρο και τελευταία η Ελένη Μπαζάκου, μάνα της φιλολόγου Στέλλας Μαραγκουδάκη, όλες από τον Πολύγυρο).

Καλό ταξίδι κυρά Ακρίβω!

Πολύγυρος 5-9-2016

Γιάννης Κ. Αικατερινάρης