Του Βαγγέλη Ζαρταλούδη
Η όλη προεκλογική διαδικασία και τελική διεξαγωγή για την εκλογή των εκάστοτε δημοτικών και περιφερειακών αρχών δεν ήταν ποτέ κάτι απλό (για τους εμπλεκόμενους). Αντιθέτως, ήταν πάντα ένα πολυσύνθετο «πράγμα» μόνο για γερά στομάχια και καλούς «γριφολύτες» με (παραδόξως) στατιστική και αναλυτική ικανότητα αποκτημένη από την εμπειρία της (πολλές φορές κύριας και μοναδικής) ενασχόλησης, που μαζί με αρκετές δόσεις υποσχεσιολογίας και «μπαρουφολογίας» για (πολλούς) δημότες επιρρεπείς στην αναλήθεια και την ανακρίβεια, δημιουργούσε τις...
κατάλληλες αλληλοεπιδράσεις. Κοινώς, «πάρε-δώσε» ώστε να επιτευχτεί ο στόχος: Πλειοψηφία.
Αυτό που ίσχυε με τον Καποδίστρια και που σε γενικές γραμμές ακόμα ισχύει στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές είναι μια υπέρ ενισχυμένη αναλογική στην οποία επικρατεί το περίφημο “the winner takes it all” δηλ. ο νικητής τα παίρνει όλα, με μερικά μόνο περιθώρια συν-ύπαρξης στο δεύτερο τη τάξει συνδυασμό. Πρόκειται σαφώς για ένα μοντέλο το οποίο αγνοεί η καλυτέρα περιφρονεί τη (λαϊκή) βούληση των πολιτών και έχει ως μοναδικό στόχο την άσκηση της δημοτικής και περιφερειακής διοίκησης μέσω χειραγώγησης της πλειοψηφίας των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων ενισχύοντας τον δημαρχοκεντρικό χαρακτήρα και αντίστοιχα αυτόν του περιφερειάρχη (τουλάχιστον αυτός είναι ο ισχυρισμός).
Όλοι, όσοι με κάποιο τρόπο ασχολούμαστε γενικότερα η ειδικότερα με τα κοινά, έχουμε (λίγο-πολύ) γίνει μάρτυρες χειραγώγησης της πλειοψηφίας σε δήμους και περιφέρειες. Δυστυχώς, η απλή διαπίστωση αυτής της συνήθους πρακτικής δε συνιστά από μόνη της αυτόματη αναζήτηση μεθόδων αντιστροφής σε ένα πιο «δημοκρατικό» μοντέλο διοίκησης. Τα θέλω και οι ευχές, η ελπίδα και ο διακαής πόθος δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα. Ποτέ δεν είχαν. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει μόνο με θεσμική παρέμβαση στο κανονιστικό πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Κάτι που επιχειρείτε να γίνει τώρα!
Με εισήγηση (http://www.syriza.gr/theseis/pros_diavoulefsi_topiki_autodioiikisi.pdf) του γενικού γραμματέα του υπουργείου Εσωτερικών, Κώστα Πουλάκη, που κατατέθηκε στην 25μελή Επιτροπή Αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, έγινε σαφή αναφορά στην καθιέρωση της απλής αναλογικής κατά τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές. Αναφέρει συγκεκριμένα:
“Με δεδομένο ότι το εκλογικό σύστημα είναι ο βασικός μηχανισμός εξασφάλισης της δημοκρατικής αντιπροσώπευσης, καθώς και το ότι ο χώρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εξ ορισμού, προσφέρεται για την καλλιέργεια κουλτούρας διαλόγου και αναζήτησης συναινέσεων, καθιερώνεται ως σύστημα εκλογής των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων η απλή αναλογική”.
Στη σελίδα 2 του κειμένου αναφέρονται μεταξύ άλλων τα παρακάτω:
[..]
1. Εκλογικό σύστημα του α’ βαθμού Τ.Α.
1. Οι δημοτικές εκλογές γίνονται κάθε 4 ή 5 χρόνια (υπάρχουν ισοδύναμα επιχειρήματα υπέρ και των δύο εκδοχών), τη δεύτερη Κυριακή του Νοεμβρίου, ταυτόχρονα και στους δύο βαθμούς της Τ.Α., και η εγκατάσταση των νέων αρχών γίνεται την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους.
2. Τα υπάρχοντα κωλύματα υποψηφιότητας για τους δημόσιους υπαλλήλους καταργούνται.
3. Προβλέπεται ρητά ότι ο αριθμός των δημοτικών συμβούλων καθορίζεται με βάση τα επίσημα στοιχεία της τελευταίας απογραφής, σύμφωνα με τον νόμιμο πληθυσμό.
4. Καταργείται το άρθρο 32 του νόμου 3852/2010, που κατανέμει τις έδρες, δίνοντας τα 3/5 στον επιτυχόντα συνδυασμό και τα υπόλοιπα 2/5 στους επιλαχόντες.
5. Η εκλογή των δημοτικών συμβούλων γίνεται με βάση το εκλογικό σύστημα της αναλογικής των υπολοίπων (χωρίς το +1 που έχει το υπάρχον εκλογικό σύστημα) και με βάση τα αποτελέσματα της πρώτης Κυριακής.
6. Γίνονται επαναληπτικές εκλογές (β’ γύρος) την επόμενη Κυριακή, μόνο για την εκλογή του Δημάρχου, ανάμεσα στους δύο πρώτους συνδυασμούς, εάν κανένας συνδυασμός δεν συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των εγκύρων ψηφοδελτίων.
7. Προβλέπεται για τους Δημάρχους όριο δύο μόνο διαδοχικών θητειών, με τη δυνατότητα να πραγματοποιούν άλλη μία θητεία, με την πάροδο μίας αυτοδιοικητικής περιόδου.
[..]
Δεν μπορώ να ισχυριστώ πως συμφωνώ με το σύνολο (16 σελίδες) των προτάσεων του εισηγητικού κειμένου, αλλά ίσως έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να αλλάξουμε έστω και αργά (κάλιο αργά παρά ποτέ) σελίδα στην αυτοδιοίκηση. Αυτά που όλοι ξέραμε μέχρι σήμερα να αλλάξουν(;) Δηλαδή η πλήρης και άνευ όρων συγκατάθεση – ψήφος των δημοτικών συμβούλων στα εκάστοτε δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια δεν θα είναι δεδομένη. Ο δήμαρχος καθημερινά θα δίνει «μάχες» για να εξασφαλίζει ενδοπαραταξιακές και διαπαραταξιακές συναινέσεις αλλάζοντας έτσι τους κανόνες του έως τώρα «παιχνιδιού».
Από την άλλη όμως, κάποιος, μπορεί εύλογα να αντιπαραθέσει τον κίνδυνο, η όλη διαδικασία να οδηγήσει σε πλήρη ασυνεννοησία και ενδεχομένως σε «ακυβερνησία» όταν για οποιοδήποτε λόγο δε θα μπορεί να επιτευχτεί η πολυπόθητη συναίνεση. Εδώ ίσως χρειαστεί να προβλεφτεί μια συγκεκριμένη «κανονικοποίηση» (δανείζομαι την συγκεκριμένη ορολογία από τον κύριο Κυρίτση) που θα βγάζει από το αδιέξοδο τις εκάστοτε δημοτικές η περιφερειακές αρχές. Οι προτάσεις είναι σε επίπεδο διαβούλευσης και υπάρχουν τα περιθώρια να αποσαφηνιστούν και να τροποποιηθούν πολλά από τα προτεινόμενα.
Με το παρόν κείμενο μου, θέλω να σταθώ κυρίως στο τρόπο εκλογής των συμβούλων. Η ενιαία, διαφορετική από του δήμαρχου, λίστα συμβούλων προς ψήφιση και εκλογή, με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο. Το θετικό της υπόθεσης, σίγουρα, είναι ότι με αυτό το τρόπο υπάρχουν περισσότερες και μεγαλύτερες ελπίδες να προωθηθούν άνθρωποι με επαρκείς γνώσεις, στοιχειώδεις ικανότητες και δεξιότητες χρήσιμες για πολλές από τις θέσεις που καταλαμβάνονται σήμερα από σαφώς ακατάλληλους και κατώτερους των περιστάσεων συμβούλους που κανονικά αρμόζουν στους δημότες των δήμων και περιφερειών της χώρας. Σ’ αυτό τολμώ να προσθέσω την καθαρά υποθετική προσέγγιση μου, ότι το πρακτικό αποτέλεσμα στο σύνολο των αποφάσεων που θα λαμβάνονται από τέτοιου είδους συμβούλια μπορεί σε τελική ανάλυση (μένει να αποδειχθεί) να είναι συμφερότερο για τις δημοτικές αρχές και τους δημάρχους. Γιατί;
Διότι, τα στελέχη των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων που θα εκλέγονται με κριτήρια τις γνώσεις, τις ικανότητες, τις δεξιότητες, την δοκιμασμένη διοικητική εμπειρία σε συνδυασμό με τον πρότερο έντιμο βίο και την αποδεδειγμένη καλή μαρτυρία των συνδημοτών τους, και όχι μόνο με τη παραταξιακή (κομματική) ταυτότητα και ετικέτα του «ψηφοσυλλέκτη», θα μπορούν να συγκροτήσουν μια “Dream Team” ομάδα ανθρώπων η οποία θα λειτουργεί πραγματικά για το συμφέρων του συνόλου και όχι μόνο για το συμφέρων του συνόλου της πλειοψηφίας.
Με τις θετικές η αρνητικές εισηγητικές κρίσεις και αποφάσεις τους ίσως να βγάζουν τις δημοτικές αρχές από πολλές μελλοντικές ασύμφορες και ατελέσφορες διενέξεις οι οποίες τις περισσότερες φορές δημιουργούν βαθιές πληγές στα αυτοδιοικητικά ήθη και κυρίως στις οικονομικές υπηρεσίες, με αντίκτυπο πάντα στα ανταποδοτικά οφέλη για τους δημότες. Παραδείγματα από ανθρώπους με πραγματική θέληση για προσφορά υπάρχουν πολλά. Αναρίθμητα. Δεν τους δίνετε(αι) ποτέ (τ)η(ν) ανάλογη ευκαιρία, όμως.
Αντιθέτως. Η πολύ καλά στοχευόμενη, προσχεδιασμένη και πολλές φορές τέλεια συνεννοημένη και εφαρμοσμένη (προσφιλή) τακτική εκλογής των στελεχών που εξυπηρέτησαν, εξυπηρετούν η θα εξυπηρετήσουν καταστάσεις, υποχρεώνοντας ψηφοφόρους σε μια άνευ όρων προεξόφληση της πολυπόθητης ψήφου στους εκάστοτε «ψηφοσυλλέκτες» των δημοτικών και περιφερειακών παρατάξεων, ευδοκιμούσε και ευδοκιμεί, ακόμα.
Ίσως, με τις συγκεκριμένες αλλαγές να μπει «κάποιο» τέλος. Ίσως και όχι. Τρόποι υπήρχαν και θα υπάρχουν, πάντα, για να προσπεραστούν και τα δυσκολότερα εμπόδια. Ως γνωστόν, οι έλληνες είμαστε (πολύ) ευρηματικοί.
Ελπίζω τούτη τη φορά να στερέψουμε από ευρηματικότητα μπας και αλλάξει κάτι σ’ αυτή τη χώρα, επιτέλους.
